نقد فیلم Oxygen (اکسیژن 2021) ؛ تابوت هوشمند

فیلم اکسیژن اثر Netflix، ترکیبی از هیجان، ترس، معما و سکانس­های علمی تخیلی است که نفس مخاطب را تا پایان آخرین سکانس در سینه ­ی او حبس می­کند. این فیلم که بدون شک از خوش ساخت ترین ­ها در نوع خودش در سال 2021 به حساب می­آید، توجه منتقدان و مخاطبان را به خود جلب کرده است. برای بررسی و نقد فیلم oxygen با ما در فیگار همراه باشید.

فیلم اکسیژن، سیزدهمین اثر از آلکساندر آجا (Alexandre Aja)، کارگردان و فیلم ساز فرانسوی به حساب می­رود که در ژانر هارر (horror) یا وحشت فعالیت دارد. پیش­تر، آلکسادنر با فیلم­هایی چون High Tension (2003)، The Hills Have Eyes (2006) و Piranha 3D (2010) در عرصه­ های بین­ المللی مطرح شده است.

او، همچنین عضو گروه نانوشته­ ی اسپلت پک (Splat Pack) به حساب می­رود. این عنوان به موج جدیدی از کارگردان ­ها و تهیه­ کنندگانی نسبت داده می­شود که در فیلم­های خود، که در دسته ­بندی ژانر وحشت قرار می­گیرند، به شکلی چشمگیر از عنصر خشونت استفاده می­کنند.

از دیگر اعضای این گروه می­توان به درن لین باسمن (Darren Lynn Bousman)، نیل مارشال (Neil Marshall) و راب زامبی (Rob Zombie) اشاره کرد.

فیلم اکسیژن، به آجا این فرصت را داده است که توانایی­ های خود در زمینه­ ی داستان پردازی و کارگردانی به چالش کشانده و اثبات کند؛ چرا که با انداختن نگاهی به کارنامه­ ی او می­توان به این مسئله پی برد که فضا و حس و حال کلی فیلم تفاوت قابل توجهی با همه­ ی آثار قبلی او دارد.

بله، درست است که این فیلم کاملا از چارچوب ژانر وحشت و فضای کلی آثار قبلی او خارج نیست اما قطعا نمی­توان برچسپ تکرار را بر آن زد. البته نباید فراموش کرد که فیلمی چنین فشرده (عملا در همه­ ی سطوح) بدون نقش آفرینی ستاره ­ی فرانسوی فیلم، ملانی لارنت (Mélanie Laurent) و فیلمنامه ­نویسی کریستی لوبلانک (Christie LeBlanc) می­توانست به یک فاجعه بدل شود.

نقد فیلم Oxygen ؛ نمایی از آینده

تابوت هوشمند

آنچه در نقد فیلم اکسیژن از فیگار خواهید خواند:

• تابوت هوشمند – نمایی از آینده
• خلاصه­ ی داستان – کلاستروفوبیای علمی-تخیلی
• نطر منتقدان و مخاطبان – یرسلس
• جمع­بندی
• عوامل

آیا تا به حال به خواب چنان عمیقی فرو رفته ­ا­ید که بعد از بیدار شدن به واقعی بودن شخصیت خود شک کرده باشید؟ یا حتی شک کرده باشید که واقعیت اصلی در خواب رقم می­خورد و شما هم اکنون در حال تجربه­ کردن رویای شخصیت واقعی خود در دنیایی دیگر هستید؟

به هر حال، ریشه­ ی این افکار را می­توان در شک کردن جستجو کرد؛ انسان، بدون شک به ساختارهای تثبیت شده از نسل­ های قبل و یا افکار به ظاهر منسوب به خود، قادر به پیشرفت و شاید بقا نمی­بود و صرفا در جا می­زد! روند تغییر خود آگاهی انسان از زمانی که قادر به ثبت وقایع تاریخی بوده است، در هویتی که برای خود تعریف می­کرده است مشهود است.

با این وجود، اقسامی از این آگاهیِ خود آگاه، در بطن وجود او هک شده و تفکیک ناپذیر است؛ مثل میرایی و تلاش برای بقا. اگر بنا باشد که انسان را خارج از دایره­ ی میرایی تعریف کنیم، موجودی غیر از انسان را بررسی کرده­ ایم چرا که در نهایت منیت را تنها می­توان نقطه­ ی­ مقابل مرگ تلقی کرد. بنابرابن تعجبی ندارد که رد پای عنصر مرگ را می­توان در همه­ ی آثار ادبی پیدا کرد.

بیشتر بخوانید:

نقد فیلم مارپیچ Spiral 2021

نقد فیلم Enfant Terrible (بچه بد 2021)

بهتر است برگردیم به فیلم اکسیژن. در تریلر فیلم، با صحنه­ هایی مواجه می­شویم که بدون روده درازی کلیت فیلم را به نمایش کشیده­ اند و مخاطب را بی مقدمه با دنیای آجا مواجه می­کند؛ از عناصر تصویری به کار رفته در این تریلر خیلی راحت می­توان تمِ علمی تخیلی آن را حدس زد.

پرداخت به مسئله­ ی مرگ از منظر تکنولوژی، در کنار هیجانی که مخاطب را به صندلی میخکوب می­کند و نیز نقش آفرینی استادانه­ ی ملانی لارنت، این اثر را به اوج جذابیت خود رسانده و رنگی متفاوت از سایر آثار نتفلیکس با موضوعات مشابه به آن بخشیده است.

نقد فیلم Oxygen ؛ خلاصه ­ی داستان

کلاستروفوبیای علمی-تخیلی

در صورتی که هنوز فیلم اکسیژن را ندیده باشید، پیشنهاد می­کنم این قسمت را نخوانید چون که داستان اسپویل می­شود. کل روند فیلم در دو بخش فلش ­بک به خاطرات و اتفاقات زمان حال روی می­دهد که عمده ­ی وقایع آن در بخش دوم قرار می­گیرد.

در ابتدای فیلم، با زنی همراه می­شویم که در یک محفظه­ ی برودتی به هوش می­آید ولی هیچ تصوری از این که چگونه از آنحا سر در آورده است ندارد؛ شروع معما. در ادامه متوجه می­شویم که حافظه ­ی او مختل شده است و تنها می­تواند در هر چند دقیقه خاطراتش را به یاد آورد.

و اوضاع از این هم بدتر می­شود؛ مقدار اکسیژنی که در این محفظه وجود دارد به کمتر از چهل درصد کل خود رسیده است و همچنان رو به کاهش است. این یعنی برای حل معما زمان محدودی وجود دارد و با عصبی شدن شخصیت داستان، مصرف اکسیژن او نیز بیش­تر می­شود.

البته، شخصیت اصلی ما تنها نیست! در داخل محفظه، سیستم­ های کامپیوتری و تجهیزات پزشکیِ زیادی به چشم می­خورد، از جمله یک دستیار هوشمند به نام میلو (Milo) که توسط متیو آمارلیک (Mathieu Amarlic) صداگذاری شده است. شاهد صدور دستور باز کردن در محفظه از طرف شخصیت اصلی به این ربات هستیم اما این دستور بخاطر مسائل امنیتی رد می­شود.

نکته­ ی قابل توجهی در مورد روایت داستان، بی خبری مطلق مخاطب از حقیقت پشت پرده است، این اساسا یعنی دیدگاه مخاطب با تجربه­ ی شخصیت اصلی یکی است. این مسئله باعث می­شود که مخاطب تا آخرین لحظات فیلم، حدس و گمانه­ هایی در مورد روند داستان بزند و به خوبی با ریتم فیلم اکسیژن وقف بگیرد.

بالاخره شخصیت اصلی ما موفق می­شود تا با یک سرویس اورژانسی تماس برقرار کند و متوجه می­شود که پایگاهی که در آن قرار دارد، سه سال پیش از بین رفته است. پس از تلاش­ های فراوان بالاخره موفق می­شود از طریق دستیار هوش مصنوعی، به عکس ­ها و اطلاعاتی در مورد خودش دست پیدا کند، از جمله نام خود.

بیشتر بخوانید:

نقد فیلم Four Good Days (چهار روز خوب 2020)

نقد فیلم Mainstream (جریان اصلی 2020)

وقتی الیزابت هنسن، پژوهشگر ژنتیک، در مورد خودش تحقیق می­کند، اطلاعاتی در مورد شوهر خود یعنی لیو فرگوسن (Leo Ferguson) پیدا می­کند و با او تماس می­گیرد؛ پاسخی که او می­گیرد از یک صدای ناشناس است که بعد از شنیدن صدای الیزابت دیگر صحبت نمی­کند.

وقتی مقدار اکسیژن محفظه کم­ و کم­تر می­شود، الیزابت دچار توهمات شده و سعی می­کند در محفظه را به زور باز کند که در نتیجه­ ی آن به او شوک الکتریکی وارد می­شود. سپس، تماسی از پلیس دریافت می­کند که به نظر مشکوک می­آید چون الیزابت احساس می­کند که آن­ها در تلاش برای پنهان کردن چیزی از او هستند.

بعد از قطع کردن این تماس، تماس دیگری از همان صدای ناشناس دریافت می­کند اما این­ بار الیزابت فرد ناشناس را تهدید می­کند که در محفظه را باز خواهد کرد (با این ادعا که رمز امنیتی لازم برای انجام این کار را در اختیار دارد. بعد از این تهدید، صدای ناشناس تصمیم می­گیرد حقیقت را برای الیزابت فاش کند.

مشخص می­شود که الیزابت، دوازده سال گذشته را در یک خواب عمیق و مصنوعی به سر می­برده است و این بخشی از یک ماموریت فضایی است که انسان ها به امید بقای نسل خود آن را شروع کرده بوده ­اند، چرا که خطر انقراض در اثر یک ویروس کشنده قریب­الوقوع به نظر می­رسیده است.

بعد از این مواجه ­ی دردناک، الیزابت متوجه می­شود که دلیل بیداری او از این خواب عمیق، داغ کردن یکی از پردازنده ­های تجهیزات محفظه بوده است و برای حل این مشکل باید کارکردهای این پردازنده را به یک پردازنده ­ی جانبی انتقال دهد؛ عملی که در ابتدا بخاطر بیش از حد بودن مقدار اطلاعات منتقل شده، بی ثمر می­ماند.

با رو به اتمام داشتن مقدار اکسیژن در محفظه، الیزابت تصمیم می­گیرد که با باز کردن در محفظه به زندگی خود پایان دهد؛ مدتی بعد، متوجه می­شود که همسر او، لیو نیز در سفینه حضور دارد و در خواب مصنوعی به سر می­برد اما در بدن او تفاوتی ایجاد شده است؛ پوست پیشانی او، دیگر نشانی از بیماری ژنتیکی ندارد.

این مسئله باعث می­شود که الیزابت به تحقیقات خود ادامه بدهد و سرانجام با یک پیام ویدیویی روبه­ رو می­شود که در آن، خودش در مورد حقیقت صحبت می­کند. واقعیت از این قرار است که الیزابت در واقع یک کپی ژنتیکی از الیزابت واقعی است که حافظه و شخصیت الیزابت اصلی را دارد و به همین دلیل بود که خاطراتش با لیو برای او مرور می­شد.

سرانجام با رو به صفر رفتن مقدار اکسیژن محفظه، یک پروسه­ ی مرگ آسان (اتونازی) اتوماتیک فعال می­شود و قصد جان الیزابت را می­کند. الیزابت موفق می­شود که دستگاه را از کار انداخته و با طی یک روند دردناک، موفق می­شود که خود را به حالت خواب مصنوعی برگرداند اما اکسیژن محفظه همچمنان رو به اتمام است.

در سکانس آخر، الیزابت را به همراه لیو در سیاره­ ی جدید مشاهده می­کنیم که شاید کمی دور از منطق به نظر برسد، از این رو برخی بر این باور هستند که فیلم انتهای مشخصی ندارد، چرا که ممکن است این­ها صرفا توهمات الیزابت و یا رویاهای او در خواب باشند.

نقد فیلم Oxygen ؛ نظر منتقدان و مخاطبان

به طور کلی، فیلم اکسیژن بازخوردها و نقدهای مثبتی را دریافت کرده است. بیشتر مخاطبان و نیز منتقدان، نظرات مثبتی در مورد این فیلم داشته ­اند و به طور میانگین، نظرات امتیاز 60 درصد (و حتی بالاتر) را ثبت نموده ­اند که بدون شک، این اثر را در سطح فیلم ­های قویِ سال 2021 قرار می­دهد.

از نکاتی که باعث توجه مخاطبان شده است، می­توان به واقع گرایانه بودن پرداخت فیلم اشاره کرد؛ کارگردان اثر، الکساندر آجا، به خوبی توانسته است از فضای محدودی که در اختیار او و سایر عوامل او قرار داشته است، بهینه استفاده کند.

شاید رسیدن انسان به تکنولوژی کپی کردن افراد، در سطح تکنولوژی­ موجود در دنیایی که در خاطرات الیزابت به چشم می­خورد، کمی دور از ذهن بوده و از طرفی علمی و عملی بودن چنین کاری در هاله ا­ی از ابهام قرار داشته باشد اما در صورتی که فرض را بر امکان پذیر بودن این شرایط بگیریم، نقدی به نحوه­ ی پرداخت فیلم اکسیژن وارد نیست.

بیشتر بخوانید:

نقد فیلم Separation (جدایی 2021)

نقد فیلم Wrath Of Man (خشم انسان 2021)

مسئله دیگری که باعث توجه و حتی همزادپنداری مخاطبان با الیزابت شده است، انزوا، تنگی نفس، مشخص نبودن آینده و به طور کلی آشنا بودن مخاطبان با فضای فیلم اکسیژن است چرا که همه­ ی این عناصر، به علاوه­ ی وجود یک ویروس کشنده در داستان، تداعی کننده­ ی فضای حاکم بر جهان در دو سال اخیر هستند.

بی شک، بازی قدرتمند ملانی لارنت فیلم اکسیژن را به آنچه که هست تبدیل کرده است. خبرها حاکی از این است که در سال 2017 قرار بوده است ان هثوی (Anne Hathaway) نقش الیزابت و نیز تهیه­ کننده­ ی فیلم را به عهده بگیرد و فیلم تحت عنوان “O2” یا همان اکسیژن و منتشر شود.

در سال 2020، نومی راپاس (Noomi Rapace) جایگزین هثوی شد و فرنک خلفون کارگردانی فیلم را به عهده گرفت و الکساندر آجا نقش تهیه­ کننده را به عهده گرفت. در تابستان همان سال، ملانی لارنت جایگزین راپاس شده و مالک زیدی (Malik Zidi) به عنوان نقش لیو به عوامل اضافه شد. همچنین الکسااندر آجا نقش کارگردان را به عهئه گرفت و سرانجام فیلم با عنوان Oxygen منتشر شد.

برخی بر این باورند که تشابه ترسناک بین فیلم و واقعیت، قبل از شروع پاندمیک کرونا شکل گرفته است، چرا که روند ساخت فیلم، نه در سال 2019 ، بلکه دو سال قبل از آن کلید خورده بوده است؛ هرچند که این امکان نیز وجود دارد که طی تغییرات مذکور در مورد عوامل فیلم، در فیلمنامه هم تغییراتی ایجاد شده باشد.

بیشتر بخوانید:

نقد سریال Jupiters Legacy (میراث ژوپیتر 2021)

نقد فیلم Justice Society: World War II (جامعه عدالت 2021)

این در حالی است که در ساختن موسیقی فیلم، موفقیت چندانی نسبت به فضای علمی تخیلی فیلم به دست نیامده است. نوآوری چشم­گیری در موسیقی فیلم وجود ندارد. برای مثال، موسیقی فیلم تنت (Tenet)، آخرین اثر نولان، به خوبی از عهده­ ی هماهنگی با فضای اثر برآمده است.

نقد فیلم Oxygen ؛ جمع­بندی

فیلم اکسیژن 2021، با ارائه ­ی تصویری از آینده ­ای محتمل و نه چندان دور از ذهن، ترکیب قدرتمندی از ژانرهای علمی-تخیلی و وحشت را ارمغان آورده است که رضایت منتقدان و مخاطبان را جلب کرده است. این ترکیب وزن خود را بر شانه­ های فیلم­بردار و بازیگر نقش اصلی قرار داده است و از نظر تکنیکال، کیفیت خود را ثابت کرده است.

نقد فیلم Oxygen ؛ عوامل

• تهیه­کنندگان: الکساندر آجا، گرگوری لواسور، وینسنت ماراوال، برام چوآ و نوئِم دوید
• کارگردان: الکساندر آجا
• فیلمنامه: کریستی لوبلانک
• بازیگران: ملانی لارنت، متیو آمرلیک، مالک زیدی
• موسیقی: راب
• سینماتوگرافی: ماکسیم الکساندر
• تدوین: هروی اشناید
• تاریخ انتشار: 12 می 2021
• طول فیلم: 101 دقیقه
• محصول مشترک آمریکا و فرانسه
• زبان اصلی: فرانسوی

بیشتر بخوانید:

• نقد فیلم Those Who Wish Me Dead
• نقد سریال Invincible (شکست ناپذیر 2021)
• نقد فیلم ارتش مردگان (Army of the Dead 2021)
• نقد فیلم The Paper Tigers (ببرهای کاغذی 2020)
• نقد انیمیشن The Mitchells Vs The Machines
• نقد فیلم Voyagers 2021 (مسافران)
• همه چیز درباره فیلم Mad Max : Furiosa
• نقد انیمیشن رالف را نجات بده (Save Ralph)
• نقد فیلم profile (مشخصات 2018)
• نقد فیلم Riders of Justice 2020 (سواران عدالت)
• نقد فیلم Nobody 2021 (هیچکس)
• نقد فیلم Vanquish 2021 (پیروز شدن)
• نقد فیلم Skylines (آسمان شهر 2020)
• نقد فیلم Zola (زولا 2020)
• نقد انیمه شیطان کش : قطار بی انتها
• نقد فیلم گودزیلا علیه کونگ (Godzilla vs Kong 2021)

در صورتی که فوبیای ترس از فضای بسته ندارید، فیگار تماشای این فیلم (ترجیحا نسخه ­ی فرانسوی، که زبان اصلی فیلم اکسیژن است) را  به شما پیشنهاد می­کند!