فیلم های ترسناک با صحنه‌های خشونت‌آمیز، سایه‌های وهم‌آلود و شخصیت‌های تهدیدگر، احساس ترس و دلهره می‌آفرینند؛ اما چرا بسیاری از ما از آن لذت می‌بریم؟
هالووین و فصل پاییز و زمستان زمانی است که سایه‌های وحشتناک و تزئینات وهم‌آلود، فضای روزمره را به دنیایی مرموز و ترسناک بدل می‌کنند. در چنین فضایی بسیاری به سراغ تماشای فیلم‌های ترسناک می‌روند تا خود را عمداً بترسانند. ژانری که با تصاویر چندش‌آور، خشونت افراطی، پرش‌های ناگهانی و شخصیت‌های هولناک شناخته می‌شود، احساساتی همچون ترس، دلهره و انزجار را برمی‌انگیزد؛ احساساتی که در زندگی روزمره معمولاً از آن‌ها اجتناب می‌کنیم.
پرسش اساسی اینجاست که چرا عده‌ای نه تنها از این تجربه فرار نمی‌کنند، بلکه مشتاقانه به دنبال آن هستند؟ راز این لذت پنهان در مواجهه با وحشت چیست؟
روانشناسی هیجان در فیلم های ترسناک
ترس همیشه تنها یک تجربه منفی نیست؛ در واقع این حس می‌تواند به شکل عجیبی هیجان‌انگیز هم باشد. احساس ترس و هیجان از نظر روانشناختی شباهت‌های بسیاری دارند. در هر دو حالت، هورمون‌های استرس در بدن آزاد می‌شوند و نشانه‌هایی همچون تپش قلب، افزایش سرعت تنفس، تعریق و کشیدگی عضلات پدیدار می‌شود.
بهترین فیلم های زامبی محور 2025
فرد همچنین هوشیارتر و در حالت آماده‌باش قرار می‌گیرد؛ همان وضعیتی که هنگام تماشای فیلم های ترسناک بسیاری تجربه می‌کنند.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند افرادی که شخصیتشان به دنبال تجربیات هیجانی شدید است، چه در قالب ترس و چه در قالب شور و شوق، معمولاً علاقه‌مند به فیلم‌های ترسناک هستند.
برای آن‌ها صحنه‌های خشونت‌آمیز یا پرش‌های ناگهانی نه تنها آزاردهنده نیست، بلکه مانند سواری در یک ترن هوایی، تجربه‌ای لذت‌بخش و پر از آدرنالین محسوب می‌شود.
در مقابل، افراد ترسو یا کسانی که حساسیت بیشتری دارند، ممکن است این شدت را غیرقابل تحمل بیابند. آن‌ها اغلب برای مقابله با این احساسات ناخوشایند به رفتارهایی مثل برگرداندن صورت از صفحه یا گرفتن گوش‌های خود روی می‌آورند، به‌ویژه وقتی کاملاً در فضای فیلم غرق شده باشند. با این وجود حتی همین افراد هم اگر به هیجان‌های شدید علاقه داشته باشند، گاهی از این سواری ترسناک لذت می‌برند.
چرخه احساسی در فیلم‌های ترسناک
یکی از دلایل اصلی که برخی افراد از فیلم های ترسناک لذت می‌برند، احساس رهایی و آرامشی است که پس از عبور از لحظات وحشتناک تجربه می‌شود. این تجربه مانند یک ترن هوایی احساسی است؛ جایی که اوج‌های ترس با سراشیبی‌های آرامش در هم تنیده می‌شوند و تماشاگر را مدام بین اضطراب و آسودگی جابه‌جا می‌کنند.
به عنوان مثال، در فیلم It (محصول ۲۰۱۷)، شخصیت‌های اصلی بارها با دلقکی اهریمنی روبه‌رو می‌شوند و هر بار از موقعیت‌های ترسناک جان سالم به در می‌برند. این لحظات پرتنش با صحنه‌های آرام‌تر جدا می‌شوند و تماشاگر مدام در چرخه‌ای از ترس و آرامش قرار می‌گیرد.
همین الگو را می‌توان در فیلم کلاسیک Jaws (۱۹۷۵) نیز مشاهده کرد. تماشاگران بارها با حمله‌های ناگهانی کوسه به وحشت می‌افتند؛ اما درست بعد از هر لحظه دلهره‌آور، فرصتی برای نفس کشیدن و حس رهایی پیدا می‌کنند—البته تا ترس بعدی از راه برسد.
این رفت‌و‌برگشت میان وحشت و آرامش، تجربه‌ای منحصر به فرد ایجاد می‌کند که برای بسیاری، بخش بزرگی از جذابیت فیلم های ترسناک است. در واقع لذت نهایی نه تنها از خودِ ترس، بلکه از احساس آرامشی می‌آید که پس از آن نصیب ما می‌شود.
ژانر ترسناک و زیر شاخه‌های آن را بهتر بشناسید
فیلم های ترسناک و ارضای کنجکاوی بیمارگونه ما نسبت به تاریکی
بخشی از جذابیت فیلم های ترسناک به میل انسان به کشف ناشناخته‌ها و کنجکاوی بیمارگونه او نسبت به مرگ، خشونت و پدیده‌های ماورایی بازمی‌گردد. بسیاری از آثار این ژانر سرشار از موجودات غیرانسانی مانند زامبی‌ها، گرگینه‌ها و خون‌آشام‌ها هستند؛ موجوداتی که ریشه در اسطوره‌ها و ترس‌های کهن ما دارند.
تماشای چنین روایت‌هایی فرصتی فراهم می‌کند تا ذهن انسان در فضایی امن با پرسش‌های وجودی و اضطراب‌های تاریک خود روبه‌رو شود.
فیلم های ترسناک با نمایش صحنه‌هایی از ویرانی، مرگ، خشونت و تصاویر هولناک، بستری برای تجربه چیزهایی فراهم می‌کنند که در جهان واقعی یا بسیار خطرناک‌اند یا از نظر اجتماعی غیرقابل پذیرش. سینما به ما اجازه می‌دهد به این قلمروهای ممنوعه قدم بگذاریم، بدون آنکه خطر واقعی تهدیدمان کند.
این ارضای کنجکاوی تاریک، نه تنها راهی برای شناخت جنبه‌های پنهان روان انسان است، بلکه به ما یادآوری می‌کند ترس و وحشت هم بخشی از تجربه زیسته ماست.
در نهایت فیلم های وحشتناک همچون آینه‌ای عمل می‌کنند که هم زشتی‌های وجودمان را بازتاب می‌دهند و هم فرصتی برای مواجهه با آن‌ها در محیطی کنترل‌شده فراهم می‌سازند.
ترسناک ترین کانال های یوتیوب خارجی
سینمای وحشت ابزاری برای شناخت ترس‌ها و تحمل‌پذیری انسان
تماشای یک فیلم ترسناک جدید و قدیمی تنها تجربه‌ای برای سرگرمی نیست، بلکه می‌تواند راهی برای شناخت عمیق‌تر از مرزهای روانی و شخصی ما باشد. بهترین فیلم های ترسناک با نمایش وحشت، خشونت و صحنه‌های چندش‌آور، آینه‌ای از ترس‌های درونی انسان می‌سازند و فرصتی برای مواجهه غیرمستقیم با آن‌ها فراهم می‌کنند.
بسیاری از افراد از طریق تماشای چنین فیلم‌هایی می‌کوشند درک بهتری از آستانه تحمل خود در برابر ترس و انزجار پیدا کنند. درواقع ورود به فضای سینمای وحشت نوعی تمرین روانی است که می‌تواند سبب شود در برابر موقعیت‌های واقعی، کمتر دچار اضطراب یا وحشت شویم. به بیان دیگر، این تجربه سینمایی ابزاری برای عبور از مرزهای فردی و حتی افزایش تاب‌آوری در برابر دشواری‌های زندگی روزمره است.
نتایج پژوهشی نشان داده است که در دوران آغازین همه‌گیری کرونا، طرفداران فیلم های ترسناک برتر نسبت به دیگران فشار روانی کمتری را تجربه کردند. این یافته نشان می‌دهد که مواجهه مداوم با موقعیت‌های خیالی اما هولناک، می‌تواند نوعی آمادگی ذهنی برای مقابله با بحران‌های واقعی ایجاد کند.
فیلم های ترسناک به‌جای آنکه صرفاً منبع اضطراب باشند، می‌توانند فرصتی برای رشد روانی و آزمون مرزهای وجودی ما به شمار آیند.
تقویت پیوندهای انسانی
فیلم‌های ترسناک تنها برای تحریک احساس ترس فردی ساخته نشده‌اند، بلکه بُعد اجتماعی آن‌ها نیز بخش مهمی از جذابیتشان را تشکیل می‌دهد. بسیاری از تماشاگران معتقدند دیدن این آثار در کنار دیگران نه‌تنها حس امنیت بیشتری ایجاد می‌کند، بلکه شدت تجربه عاطفی را نیز افزایش می‌دهد. ترس در جمع، به واسطه واکنش‌های مشترک، می‌تواند به تجربه‌ای سرگرم‌کننده و حتی لذت‌بخش بدل شود.
تماشای گروهی یک فیلم ترسناک جدید اغلب به فرصتی برای گفت‌وگو، خندیدن پس از لحظات دلهره‌آور و حتی ایجاد پیوندهای عاطفی میان افراد تبدیل می‌شود. این امر به‌ویژه در شب‌های دوستانه یا محافل خانوادگی به چشم می‌خورد.
از سوی دیگر، سینمای وحشت همواره انتخابی محبوب برای قرارهای عاشقانه بوده است. لحظات وحشتناک در فیلم، بهانه‌ای فراهم می‌کنند تا زوج‌ها به یکدیگر نزدیک‌تر شوند، دست همدیگر را بگیرند یا در آغوش یکدیگر آرامش یابند. در این میان، ترس به‌گونه‌ای پارادوکسیکال، بستری برای تقویت حس نزدیکی و اعتماد می‌شود.
بنابراین فیلم‌های ترسناک فراتر از تجربه‌ای فردی، کارکردی اجتماعی دارند؛ آن‌ها ترس را به عاملی برای همبستگی و صمیمیت بدل می‌کنند.
رمز و راز یک لذت پنهان در سینمای وحشت
یکی از ابعاد کمتر دیده‌شده جذابیت فیلم‌های ترسناک، لذتی است که تماشاگر از بدبختی دیگران می‌برد؛ احساسی که در روانشناسی با نام «شادن‌فروید» شناخته می‌شود. این لذت معمولاً زمانی پررنگ‌تر است که قربانی داستان، فردی منفور یا سزاوار به نظر برسد.
در بسیاری از آثار ترسناک، شخصیت‌هایی که سرنوشت شومی در انتظارشان است، غالباً نقش‌های فرعی‌اند؛ افرادی که یا ویژگی‌های ناخوشایندی دارند یا در روند داستان تصمیم‌های احمقانه می‌گیرند. مرگ یا سقوط آن‌ها، هرچند خونین و وحشتناک، برای تماشاگر به‌نوعی «رضایت‌بخش» جلوه می‌کند.
نمونه‌ای روشن از این روند در فیلم The Craft (۱۹۹۶) دیده می‌شود؛ جایی که شخصیت کریس هوکر به دلیل رفتارهای بی‌رحمانه‌اش با زنان، سرانجام با پرتاب شدن از پنجره جان می‌بازد. چنین سرنوشتی اگرچه هولناک است، اما برای مخاطب نوعی عدالت روایی به همراه دارد.
با این وجود پژوهش‌ها نشان داده‌اند که علاقه‌مندان فیلم‌های ترسناک از نظر سطح همدلی تفاوتی با دیگران ندارند. آن‌ها صرفاً در چارچوبی امن و داستانی، شاهد رنج شخصیت‌هایی می‌شوند که گاه «سزای اعمالشان» را می‌بینند.
نظر شما درباره‌ی این ژانر چیست؟ آیا شما هم به فیلم‌های ترسناک علاقه دارید؟ فیلم ترسناک مورد علاقه شما چیست؟ لطفا نظرات خود را در بخش کامنت با فیگار در میان بگذارید.