دکتر محمد علی اسلامی ندوشن، یکی از شخصیت‌های برجسته در حوزه حقوق و ادبیات ایران بود. در این نوشتار نگاهی به بهترین آثار محمد علی اسلامی ندوشن می‌اندازیم.
محمد علی اسلامی ندوشن به عنوان یک فردوسی‌پژوه معاصر شناخته می‌شود و آثار بزرگی در زمینه ترجمه آثار ادبی و حقوقی به فارسی به جا گذاشته است. محمدعلی اسلامی ندوشن دانش آموخته حقوق بین‌الملل از دانشگاه سوربن در فرانسه بود و سپس به عنوان مدرس در دانشگاه تهران فعالیت کرد و دانشجویان را در حوزه حقوق آموزش داده است.
او در تاریخ 3 شهریور 1303 در یزد به دنیا آمد. مرگ محمد علی اسلامی ندوشن در تاریخ 5 اردیبهشت 1401 به دلیل کهولت سن در کانادا رخ داد و به تازگی پیکر او بنا بر وصیت خود برای خاکسپاری در نیشابور به ایران بازگشت. بیوگرافی محمد علی اسلامی ندوشن پر از نکات جالب است و مطالعه آن به شما پیشنهاد می‌شود. در این نوشتار از فیگار قصد داریم تا برترین آثار محمد علی اسلامی ندوشن را به شما معرفی کنیم.
بهترین آثار محمد علی اسلامی ندوشن
- کتاب «ایران را از یاد نبریم»
- کتاب «ایران و تنهائیش»
- کتاب «ایران چه حرفی برای گفتن دارد؟»
- کتاب «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه»
- کتاب «بازتابها»
- کتاب «مرزهای ناپیدا»
- کتاب «ایران و جهان از نگاه شاهنامه»
- کتاب «چهار سخنگوی وجدان ایران»
- کتاب «سرو سایه فکن»
محمد علی اسلامی ندوشن آثار بسیاری از نویسندگان برجسته جهان را به زبان فارسی ترجمه کرده است. از جمله آثاری که توسط وی ترجمه شد می‌توان به اثر معروف “جنگ و صلح” اثر لئو تولستوی، “جلد اول کتاب اربعین” اثر ریاض الصالحین و “قرآن در دست انسان” اثر رنه گوبلیون اشاره کرد. او با تلاش‌های خود در زمینه ترجمه و مطالعه ادبیات و حقوق، به عنوان یکی از چهره‌های ماندگار در در ایران شناخته می‌شود.
کتاب «ایران را از یاد نبریم»
کتاب «ایران را از یاد نبریم و بدنبال سایهٔ همای»، مجموعه‌ای از مقالات نوشته شده توسط دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن است که در ابتدا به صورت دو کتاب جداگانه منتشر شده بودند؛ اما به دلیل ارتباط مقالات کتاب «سایهٔ همای» با کتاب «ایران را از یاد نبریم»، در چاپ‌های جدید این دو کتاب همراه با هم و در یک مجموعه چاپ می‌شوند. نخستین چاپ از کتاب «ایران را از یاد نبریم» در سال 1340 صورت گرفت. این کتاب یکی از بهترین آثار محمد علی اسلامی ندوشن است.
کتاب «ایران و تنهائیش»
کتاب «ایران و تنهائیش» اثری است از دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن که به شناسایی و اصلاح مشکلات رفتاری و فرهنگی ایرانیان می‌پردازد. در این کتاب، نویسنده از منظر تاریخی و جامعه‌شناختی به تحلیل این مشکلات می‌پردازد. دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن معتقد است که تماس‌های سیاسی بین ایران و یونان و درگیری‌ها و تنش‌های بین این دو ملت، عاملی برای قضاوت‌ها و جهت‌گیری‌های نامشخص بوده و حضور یونانی‌ها، دموکراسی یونان و قوت عظیم ارتش ایران به این مسأله کمک کرده است.
این علت می‌تواند توجیهی برای زاویه‌دار بودن برخی از مطالبی باشد که مورخان یونانی درباره ایران نوشته‌اند. نویسنده در این کتاب به تاریخ ایران نگاهی می‌اندازد و مشاهده می‌کند که تنها صحنه‌ای که در آن به چشم می‌خورد، جنگ بین قدرت‌های خارجی است. این کتاب جزو آثار برتر محمد علی اسلامی ندوشن قرار می‌گیرد و اگر به جامعه شناسی علاقه‌مند هستید؛ این کتاب انتخاب خوبی برای مطالعه خواهد بود.
کتاب «ایران چه حرفی برای گفتن دارد؟»
کتاب «ایران چه حرفی برای گفتن دارد» یکی از بهترین آثار محمد علی اسلامی ندوشن است که 18 مقاله دارد. این کتاب در تلاش برای پاسخ به سوال‌های مختلفی نوشته شد. مقاله «هویت ایران در دوران بعد از اسلام» به طور خلاصه به تکوین شخصیت ایرانی در سایهٔ جغرافیا و تاریخ می‌پردازد. این مقاله می‌خواهد بیان کند که ما نمی‌توانیم از دایرهٔ سرشت خود خارج شویم و باید در تنظیم گرایش‌های متعارض این سرشت که در راه معقول‌تر به کار افتاده باشند، تلاش کنیم.
مقاله «حرف آخر با سرشت انسان است» می‌خواهد بیان کند که تنها با توجه به سرشت انسانی خود می‌توانیم تصمیم‌های معقولانه‌ای بگیریم و تلاش بیهوده‌ای برای خروج از این دایرهٔ سرشت نکنیم. مقاله «دنیا به کجا می‌رود؟» به نشانه‌های نگران‌کننده‌ای که عصر حاضر نشان می‌دهد، می‌پردازد. این مقاله در اردیبهشت 1377 نوشته شده است، یعنی سه سال قبل از وقوع حادثهٔ 11 سپتامبر در آمریکا، ولی شامل مطالبی است که به نظر می‌رسید که رخداد یک فاجعه بزرگ در آینده را پیش بینی می‌کند.
کتاب «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه»
«زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه» یکی از کتاب های محمد علی اسلامی ندوشن است که به عنوان یک اثر جهانی، نمادی از تمدن و فرهنگ ایران را بازگو می‌کند. این کتاب به منظور آشنایی نسل‌های جدیدی که کمتر به گذشته و تمدن کهن خود توجه می‌کنند، نوشته شد و دارای دو بخش است. بخش اول کتاب، با عنوان «شناخت فردوسی»، بر اساس خود شاهنامه تدوین شد. نویسنده در این بخش، به شخصیت فردوسی، افکار و اندیشه‌های او، جایگاه افسانه در شاهنامه و دلایل عدم قبولی آن توسط سلطان محمود غزنوی، پرداخته است.
بخش دوم کتاب، معرفی و مقایسه هفت شخصیت اصلی شاهنامه را شامل می‌شود. این شخصیت‌ها عبارتند از: فریدون به عنوان یک پادشاه خوب، ضحاک به عنوان یک پادشاه بد، سیاوش به عنوان یک شاهزاده خوب، فرود به عنوان یک شاهزاده ناکام، پیران به عنوان یک سردار تورانی، رستم به عنوان قهرمان و پهلوان ایرانی در شاهنامه و بهرام چوبین به عنوان یک پهلوان خوب ایرانی در دورهٔ تاریخی. این اثر در سال 1348 به همت انجمن آثار ملی ایران منتشر شد.
کتاب «بازتابها»
یکی دیگر از بهترین آثار محمد علی اسلامی ندوشن کتاب «بازتابها» است. نوسینده در بخش نخست این کتاب، خاطرات و گزارشاتی از سفر به کشورهای استرالیا، سوئن، آمریکا و کانادا را روایت می‌کند. بخش دوم شامل گزارشاتی از سفر نویسنده به شهرهای مختلف ایران مانند اصفهان، شیراز، یزد و نیشابور است. در بخش سوم یادداشت‌های گوناگون نویسنده در مورد فرهنگ ادبیات ایرانی و موضوعات سیاسی را مشاهده خواهید کرد.
کتاب «مرزهای ناپیدا»
«مرزهای ناپیدا» یکی از بهترین آثار محمد علی اسلامی ندوشن است. این کتاب مجموعه مقالاتی را در خود جای داده که به همراه چندین کتاب دیگر، توسط دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن نوشته شده است و به طور عمده بر یک موضوع مشترک درباره ایران تمرکز دارد.
در مقدمه این کتاب آمده است که قوم ایرانی دارای یک جوهره حیاتی هستند که شامل استعدادها و راهبردهایی است که حیات ملت را از فروافتادن نگاه می‌دارد. ندوشن در کنار توجه به زبان فارسی، فرهنگ ایرانی و سایر مسائل فکری خود، در این کتاب تلاش می‌کند تا بیش از هرچیز به این جوهره حیاتی تمرکز داشته باشد.
کتاب «ایران و جهان از نگاه شاهنامه»
«شاهنامه» یک کتاب است که هر ایرانی باید آن را شناخته باشد، زیرا این کتاب سرنوشت ایران را نمایان می‌سازد. کتاب «ایران و جهان از نگاه شاهنامه» به منظور تدوین و توضیح این مفهوم نوشته شده است تا جوانان و همه افرادی که هنوز با اصول و مفاهیم این کتاب آشنا نشده‌اند، راهنمایی کند.
سؤال اصلی این است که جهان‌بینی شاهنامه که از جهتی بازتابی از جهان‌بینی ایران باستان بود، به چه شکلی است؟ بخش اصلی کتاب به طور جامع به داستان‌های مهم شاهنامه می‌پردازد، از جمله داستان ضحاک و کاوه و فریدون و زال و رودابه و هفت خان و رستم و سهراب و سیاوش و جنگ ایران و توران و فرود و بیژن و منیژه و رستم و اسفندیار و پایان کار رستم. هر یک از این داستان‌ها یک مفهوم عمیق انسانی را در خود جای داده‌اند.
کتاب «چهار سخنگوی وجدان ایران»
کتاب «چهار سخنگوی وجدان ایران»، سرگذشت ایران به زبان چهار سخنگوی برجسته و بزرگ ایرانی، یعنی «فردوسی»، «مولوی»، «سعدی» و «حافظ» توصیف می‌شود. مقالات موجود در این مجموعه، در واقع نسخه بازنویسی شده‌ای از سخنرانی‌هایی هستند که در اواخر دهه هفتاد با محوریت اندیشه‌های «فردوسی»، «مولوی»، «سعدی» و «حافظ» ارائه شده‌اند.
از آنجا که متون این سخنرانی‌ها قبل از انتشار این کتاب به صورت کتبی وجود نداشتند، دکتر «محمد علی اسلامی ندوشن» تصمیم گرفت نسخه شفاهی این سخنرانی‌ها را به شکل کتبی بازگرداند. در این فرایند، به جز اصلاحات جزئی، محتوای همان سخنرانی‌ها به صورت عینی در کتاب آمده است و تا جایی که امکان پذیر بوده، لحن شفاهی و طبیعی سخنان نیز حفظ شده است.
کتاب «سرو سایه فکن»
کتاب «سرو سایه فکن» یکی از بهترین آثار محمد علی اسلامی ندوشن است که توسط نشر کتابسرای میردشتی منتشر شد. در این کتاب، نویسنده به معرفی ابوالقاسم فردوسی، شاعر بلندآوازه ایرانی و آثار حماسی و ملی او، به خصوص شاهنامه، که به عنوان احیاگر زبان پارسی و یک افتخار برای ایرانیان شناخته می‌شود، می‌پردازد.
سوالات متداول
محمد علی اسلامی ندوشن در کدام کشورهای اروپایی ادامه تحصیل داد؟
او پنج سال در کشورهای فرانسه و انگلستان تحصیل کرد.
محمد علی اسلامی ندوشن در چه سالی به ایران بازگشت؟
او در سال 1334 به ایران بازگشت و چند سال به عنوان قاضی دادگستری فعالیت می‌کرد.
بیشتر بخوانید:
- بهترین فیلم های ایرانی تاریخ
- بهترین فیلم های ایرانی در ژانر ترسناک
- بهترین فیلم های طنز ایرانی
- بهترین فیلم های عاشقانه ایرانی تاریخ سینما
- بهترین فیلم های اجتماعی ایرانی تاریخ سینما
نظر شما درباره‌ی بهترین آثار محمد علی اسلامی ندوشن چه بود؟ شما به آثار استاد ندوشن علاقمندید؟ لطفا نظرات خود را در بخش کامنت با فیگار در میان بگذارید.