اصغر فرهادی قطعا برای هر ایرانی نامی آشنا است. امروز فیگار، در این نوشتار به معرفی بهترین فیلم های اصغر فرهادی پرداخته است. با ما همراه باشید.
اصغر فرهادی کارگردان مطرح و سرشناس ایرانی است که شهرت جهانی نیز پیدا کرده است و آثارش در جشنوارههای مختلف داخلی و خارجی بارها به نمایش گذاشته شده و جوایز نفیسی نیز دریافت کرده است.
اصغر فرهادی با پایانهای باز فیلمهایش شاخته شده است و به همین دلیل بارها سوژه شوخیهای مردم و رسانههای مختلف قرار گرفته است. از تمام اینها که بگذریم فرهادی، با سبک خاصش فیلمهای بسیار نابی را خلق کرده است.
فیلمهایی که در سبک رئالیسم ساخته شده و بخش کوچکی از آنها امروز در نوشتار بهترین فیلم های اصغر فرهادی گرد هم آمدهاند. داستانهای درام فرهادی طرفداران زیادی دارد و اغلب، مشکلاتی از جامعه که به آنها کمتر پرداخته شده است را مورد بررسی و ارزیابی قرار میدهد.
شما در طول تماشای بهترین فیلم های اصغر فرهادی شاهد اتفاقاتی خواهید بود که مانند قطعات یک جورچین کنار یک دیگر قرار میگیرند تا شما را به سمت کشف حقیقتی دردناک بکشانند.
نقطه قوت بهترین فیلم های اصغر فرهادی را میتوان فیلمنامههای نفس گیر و غافلگیر کنندهاش دانست. او بارها ثابت کرده است که به هیچ وجه به دنبال روایت موضوعاتی ساده و دم دستی نبوده است و برای جذب و نگه داشتن مخاطب تا پایان فیلم، نقاط پیدرپی چالشی و معماییگونه ایجاد میکند.
در ادامه نوشتار، فهرستی از بهترین فیلم های اصغر فرهادی قرار داده شده است. برای اطلاع از آنها تا انتهای مطلب، با ما در فیگار همراه باشید.
بهترین فیلم های اصغر فرهادی
مهم ترین ها و محبوب ترین ها را بشناسید
در ادامه نوشتار بهترین فیلم های اصغر فرهادی به معرفی آثار موجود در فهرست زیر، پرداخته شده است:
- ارتفاع پست
- رقص در غبار
- شهر زیبا
- چهارشنبه سوری
- کنعان
- دایره زنگی
- محاکمه در خیابان
- درباره الی
- جدایی نادر از سیمین
- گذشته
- قهرمان
- بیوگرافی اصغر فرهادی
قبل از آنکه بهترین فیلم های اصغر فرهادی را نام برده و به شما معرفی کنیم، خوب است که درباره این شخصیت مشهور کمی اطلاعات کسب کنیم.
اصغر فرهادی متولد 17 اردیبهشت سال 1351 است. او کارگردان، فیلمنامه نویس و تهیه کننده سرشناس ایرانی است که در سال 2012 توانست با ساخت فیلم جدایی نادر از سیمین برنده جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان شود.
او هم زمان با دریافت این جایزه، نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی نیز شد. فرهادی در همین سال نیز به خاطر کارگردانی و نویسندگی این فیلم برنده جایزه بهترین فیلم خارجی گلدن گلوب شد.
در جشنواره فیلم کن 2016، نیز جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره فیلم کن برای نگارش فیلمنامه فیلم فروشنده به فرهادی تعلق گرفت. و سر و صدای زیادی به پا کرد.
همچنین در هشتاد و نهمین دوره جوایز اسکار، فروشنده به نویسندگی و کارگردانی وی توانست جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان را نیز دریافت کند.
به گفته خود اصغر فرهادی فعالیت سینمایی وی از سن 13 سالگی شروع شد و پس از گذراندن دوره لیسانس در رشته تئاتر، گرایش ادبیات نمایشی از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران، مدرک فوق لیسانس خود در همین رشته گرایش کارگردانی، را از دانشگاه تربیت مدرس دریافت کرد.
فعالیت او در سینما از سال 1365 در انجمن سینمای جوان اصفهان به طور رسمی آغاز شد. در ادامه نوشتار بهترین فیلم های اصغر فرهادی به معرفی آثار پرطرفدار او پرداخته شده است. با ما همراه باشید.
ارتفاع پست
- کارگردان: ابراهیم حاتمی کیا
- نویسندگان: اصغر فرهادی، ابراهیم حاتمی کیا
- تهیه کننده: منوچهر محمدی
- انتشار: 2 مرداد سال 1381
- بازیگران: حمید فرخ نژاد، رضا شفیعی جم، لیلا حاتمی، گوهر خیراندیش، امیر آقایی
ارتفاع پست بهترین فیلم اصغر فرهادی به حساب میآید نه به آن دلیل که فیلمنامه منحصربهفردی دارد و یا جوایز بسیاری کسب کرده باشد، بلکه به این دلیل بهترین فیلم اصغر فرهادی به شمار میرود که فعالیت سینمایی و حرفهای فرهادی به عنوان فیلمنامه نویس با این فیلم آغاز شده است.
“فیلم ارتفاع پست اصغر فرهادی” دوازدهمین ساخته سینمایی ابراهیم حاتمیکیا است که اولین پلهای محسوب میشود که فرهادی برای درخشش خود طی کرده است. اصغر فرهادی دوران کارگردانی خود را چند ماه پس از اکران فیلم ارتفاع پست آغاز نمود.
داستان این فیلم درباره شخصی به نام قاسم است که ادعا میکند برای خانواده و دوستانش در یک شرکت صنعتی در بندرعباس کار پیدا کرده و به همین منظور آنها را سوار هواپیما میکند. اما تنها نرگس است که از قصد قاسم خبر دارد. قاسم هواپیما را میدزدد و داستان از اینجا شکل میگیرد. نکته قابل توجه این این است که بین منتقدین نظرات مختلفی را در رابطه با این فیلم که شاید بدترین فیلم اصغر فرهادی باشد وجود دارد.
رقص در غبار
- کارگردان: اصغر فرهادی
- نویسندگان: اصغر فرهادی، محمدرضا فاضلی، علیرضا بذرافشان
- تهیه کننده: ایرج تقی پور
- بازیگران: باران کوثری، فرامرز قریبیان، یوسف خداپرست
رقص در غبار یکی از محبوب ترین فیلم های اصغر فرهادی و اولین فیلم بلند و رسمی او به شمار میرود. این اثر نظر مثبت عموم و منتقدان را نیز جلب کرد و توانست جایزه بهترین کارگردانی جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک و تندیس زرین بهترین فیلمنامه را از جشن خانه سینما دریافت کند.
داستان “فیلم رقص در غبار اصغر فرهادی” درباره نظر، جوان بیست و یکی دو سالهای است که روزی در مینیبوس با ریحانه آشنا میشود و ازدواج میکنند، اما حرفهای ناپسندی که در مورد مادر ریحانه وجود دارد او را مجبور میکند تا ریحانه را طلاق بدهد.
شهر زیبا
- کارگردان: اصغر فرهادی
- نویسنده: اصغر فرهادی
- تهیه کننده: ایرج تقی پور
- انتشار: سال 1382
- بازیگران: ترانه علیدوستی، فرامرز قریبیان، فرهاد قائمیان، آهو خردمند، بابک انصاری
شهر زیبا به عنوان یکی از محبوب ترین فیلم های اصغر فرهادی شاخته شده است. این فیلم دومین اثر سینمایی اصغر فرهادی بوده و به نوعی داستان خود را از دل جامعه وام گرفته و درون مایه عاشقانه را در لابهلای ناملایمات اجتماعی درهم آمیخته است.
“فیلم شهر زیبا اصغر فرهادی” اولین همکاری ترانه علیدوستی با اصغر فرهادی است. فرهادی برای این فیلم جوایزی مانند طاووس طلایی جشنواره بینالمللی فیلم هند را کسب کرد.
در کانون اصلاح و تربیت شهر زیبا نوجوانان زندانی با خواست «اعلا» جمع میشوند تا هجدهمین سالروز تولد «اکبر» را جشن بگیرند. اکبر متهم به قتل است.
او که دو سال پیش دختری را کشته، اکنون زمان قصاص اوست و دوستش اعلا بعد از آزادی در تلاش است تا رضایت خانواده مقتول را بگیرد و دوستش را از طناب دار نجات دهد اما او در این جریان ناخواسته عاشق خواهر اکبر میشود. شاید بدترین فیلم اصغر فرهادی همین فیلم باشد که زیاد دیده هم نشده است.
چهارشنبهسوری
- کارگردان: اصغر فرهادی
- نویسندگان: اصغر فرهادی، مانی حقیقی
- تهیه کننده: سید جمال ساداتیان
- انتشار: سال 1384
- بازیگران: هدیه تهرانی، ترانه علیدوستی، حمید فرخ نژاد، هومن سیدی، پانتهآ بهرام
چهارشنبه سوری اولین فیلمی بود که اصغر فرهادی بعد از دوری دو سالهاش از صنعت فیلمسازی ساخت. “فیلم چهارشنبه سوری اصغر فرهادی” به روایت حقیقتی تلخ پرداخته است که این روزها در کشور بسیار دیده میشود.
خیانت موضوعی است که اصغر فرهادی به آن پرداخته است. فیلم چهارشنبه سوری که یکی از محبوب ترین فیلم های اصغر فرهادی به شمار میرود، جوایز و نامزدیهای بسیاری را کسب کرده است.
سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی در بیست و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر و هوگو طلایی جشنواره بینالمللی فیلم شیکاگو و نامزدی یوزپلنگ طلایی جشنواره فیلم لوکارنو نمونههایی از این جوایز نفیس هستند.
داستان در روزهای پایانی سال اتفاق میافتد. نزدیک عید است و همه مردم مشغول خانه تکانی و استقبال از سال نو هستند. دختر جوانی به نام روحانگیز مشغول فراهم کردن مقدمات ازدواجش است. او در یک شرکت خدمات نظافتی کار میکند.
روز چهارشنبه سوری از شرکت نظافت با او تماس میگیرند و او برای نظافت به خانه خانوادهای متوسط میفرستند. فضای پرتنش و غمانگیز خانه، به همراه سر و صدای انفجار ترقههای چهارشنبه سوری فضایی بیثبات و ناآرام را به وجود آورده است.
مژده با شخصیت عجیبی که دارد متوجه تغییراتی در زندگیاش شده و ناگهان به رابطه همسرش و زن همسایه شک میکند و داستان از اینجا شروع میشود.
کنعان
- کارگردان: مانی حقیقی
- نویسندگان: اصغر فرهادی، مانی حقیقی
- تهیه کننده: مصطفی شایسته
- انتشار: سال 1386 ؛ بهترین فیلم های اصغر فرهادی
- بازیگران: ترانه علیدوستی، محمدرضا فروتن، بهرام رادان، افسانه بایگان، حسن معجونی
کنعان به نویسندگی اصغر فرهادی به عنوان محبوب ترین فیلم اصغر فرهادی تا آن زمان شناخته شد. داستان “فیلم کنعان اصغر فرهادی“درباره شخصیتی به نام مینا شکل گرفته است.
مینا که زمانی دانشجوی مرتضی بوده، پس از ده سال زندگی مشترک با او، تصمیم به جدایی میگیرد. او قصد دارد تا برای ادامه تحصیل به کانادا برود، اما مرتضی این تصمیم را دوست ندارد. برای همین تمام تلاش خود را میکند تا مینا را منصرف کند.
تا اینکه روزی متوجه میشود مینا موضوع طلاقشان را با مادر بیمار مرتضی که عزیز صدایش میکنند، در میان گذاشته است و اینجا دقیقا همان نقطه اوج داستان است. قطعا با توجه به نظر طرفداران اصغر فرهادی این فیلم جزو بدترین فیلم اصغر فرهادی است اما باید دیده شود و ساختار روایی فیلم را با نظر و سلیقهی خود مقایسه کنید.
دایره زنگی
- کارگردان: پریسا بخت آور
- نویسنده: اصغر فرهادی
- تهیه کننده: سید جمال ساداتیان
- انتشار: سال 1386 ؛ بهترین فیلم های اصغر فرهادی
- بازیگران: باران کوثری، مهران مدیری، صابر ابر، امین حیایی، گوهر خیراندیش
پریسا بخت آور همسر اصغر فرهادی است و فیلم دایره زنگی یک پروژه مشترک بین این زوج بوده که مسئولیت کارگردانی این اثر با پریسا بخت آور و نویسندگی آن برعهده اصغر فرهادی بوده است.
“فیلم دایره زنگی اصغر فرهادی” برخلاف فیلمنامههای گذشته فرهادی در قالب طنز به نگارش درآمده است، اما این تغییر نیز نتوانست زیرلایههای اجتماعی اصغر فرهادی را کم رنگ کند.
داستان در روز جمعه در تهران اتفاق میافتد. محمد با شیرین همراه میشود تا برای تعمیر ماشین پدرش پول مورد نیازش را به دست آورد. آنها راهی خانهای در شمال شهر میشوند تا با نصب ماهواره پولی را که میخواهند به دست آورند.
درباره الی
- کارگردان: اصغر فرهادی
- نویسنده: اصغر فرهادی
- تهیه کنندگان: اصغر فرهادی، سید محمود رضوی
- انتشار: سال 1387 ؛ بهترین فیلم های اصغر فرهادی
- بازیگران: گلشیفته فراهانی، ترانه علیدوستی، شهاب حسینی، مانی حقیقی، مریلا زارعی
درباره الی یکی از شاخص ترین فیلم های اصغر فرهادی و چهارمین اثر او در مقام کارگردانی است. اکثر منتقدین و مردم اعتقاد دارند که فیلم درباره الی مهمترین فیلم کارنامه هنری اصغر فرهادی است.
“فیلم درباره الی اصغر فرهادی” علاوه بر استقبال در جشنوارههای داخلی و کسب جایزههایی از جمله جایزه ویژه تماشاگران جشنواره فیلم فجر و تندیس بهترین کارگردانی جشن خانه سینما، در جشنوارههای خارجی نیز درخشید و خرس نقرهای بهترین کارگردانی جشنواره بینالمللی فیلم برلین و جایزه بهترین فیلم داستانی جشنواره فیلم ترایبکا را کسب کرد.
داستان فیلم روایتگر زندگی چند خانواده است که برای گذراندن تعطیلات به شمال کشور سفر کردهاند. دوستان احمد که پس از سالها زندگی در آلمان به ایران بازگشته، در تلاش هستند تا همسری را برای او بیابند. به همین خاطر مربی مهد کودکی به نام الی، با دعوت سپیده، به همراه دیگران به این سفر آمده است.
اما پس از ناپدید شدن الی در ساحل دریا، ماجرا به تراژدی تبدیل میشود و هر کس در مورد این مسئله به قضاوت پرداخته و دیگری را مقصر میداند.
تا آنجا که جمع به خاطر منافع خود یک دیگر را مجاب میکنند تا در مورد الی حرفهای نادرست و دروغهای کوچکی بگویند، دروغهایی که تبدیل به فاجعه خواهند شد.
جدایی نادر از سیمین
- کارگردان: اصغر فرهادی
- نویسنده: اصغر فرهادی
- تهیه کننده: اصغر فرهادی
- انتشار: سال 1389
- بازیگران: لیلا حاتمی، پیمان معادی، شهاب حسینی، ساره بیات، کیمیا حسینی
جدایی نادر از سیمین که یکی از شاخص ترین فیلم های اصغر فرهادی محسوب میشود، در سطح بینالمللی بیشتر با نام یک جدایی شناخته میشود. جدایی نادر از سیمین اصغر فرهادی را به عنوان یک چهره بینالمللی و موفق مطرح نمود.
“فیلم جدایی نادر از سیمین اصغر فرهادی” به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی شد و در انتها نیز برای اولین بار بزرگترین دستاورد سینمایی ایران در جشنوارههای خارجی را با دریافت جایز اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان رقم زد.
موفقیت این فیلم باعث خوشحالی ایرانیان سراسر کشور و جهان شد و قشرهای مختلف جامعه ایران این دستاورد بزرگ را به اصغر فرهادی و تیم او تبریک گفتند.
جدایی نادر از سیمین مورد تحسین منتقدین و عموم مردم در سراسر جهان قرار گرفت و توانست بیش از ۵۲ جایزه جهانی را از آن خود کند. جوایز معتبر بینالمللی همچون جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان، جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان، جایزه هیئت داوران و جایزه خرس طلایی از جشنواره فیلم برلین و جایزه ایندیپندنت اسپیریت بهترین فیلم خارجی زبان، جایزه جوایز بودیل بهترین فیلم خارجی زبان و جایزه سزار بهترین فیلم خارجی زبان را از جمله جوایز مهم جدایی نادر از سیمین میتوان نام برد.
این اثر جذاب مورد تمجید افراد مشهوری همچون مریل استریپ و برد پیت قرار گرفت. جدایی نادر از سیمین در فرانسه، آمریکا، اسپانیا، آلمان، بلژیک و انگلستان با فروش و استقبال بالایی روبرو شد.
داستان این اثر براساس شخصیتهایی به نام نادر و سیمین شکل گرفته است. سیمین که قصد دارد به همراه خانواده خود که شامل همسرش نادر و دخترش ترمه از ایران برود و مقدماتش را نیز از قبل فراهم کرده است به یک باره با مشکلی رو به رو میشود.
نادر نمیخواهد پدرش را که از بیماری آلزایمر رنج میبرد تنها رها کند. این اختلافات باعث میشود سیمین از دادگاه درخواست طلاق کند اما دادگاه درخواستش را در مورد حضانت فرزندش رد میکند و مجبور میشود به خانه پدرش برگردد.
ترمه تصمیم میگیرد پیش پدرش نادر بماند به امید اینکه مادرش سیمین پیش آنها برگردد. نادر نمیتواند از عهده مراقبت از پدرش برآید و به همین منظور نیز راضیه را برای کمک کردن در کارهای خانه و پرستاری از پدرش استخدام میکند.
راضیه باردار است و این کار را نیز بدون اطلاع به همسرش حجت، انجام میدهد. یک روز نادر به خانه برمیگردد و پدرش را در حالی که دستش با روسری به تخت بسته شده و از روی تخت به زمین افتاده و تنها رها شده میبیند.
او بسیار عصبانی میشود و وقتی راضیه به خانه برمیگردد دعوای شدیدی درمیگیرد که حوادثی را رقم میزند و شرایط را از آن چیزی که بود سختتر میکند.
گذشته
- کارگردان: اصغر فرهادی
- تهیه کننده: الکساندر مالگی
- انتشار: سال 2013 میلادی
- بازیگران: برنیس بژو, طاهر رحیم, علی مصفا, بابک کریمی, پائولین بورله
گذشته یک اثر غیرفارسی زبان است که توسط اصغر فرهادی سخته شده و در سال 2013 میلادی در جشنواره کن پخش شد. داستان “فیلم گذشته اصغر فرهادی” به روایت چند رابطه با محور اتفاقاتی که در «گذشته» رخ داده، پرداخته است.
یک رابطه به پایان میرسد و دیگری قرار است شروع شود. محور هر دو رابطهای که به پایان میرسد و رابطه جدیدی که قرار است آغاز شود، زنی به نام مارین است.
احمد که شوهر دوم مارین است، بهخاطر اختلاف با او به ایران بازگشته و پس از چهار سال به دعوت ماری به فرانسه فراخوانده میشود که میبیند همسرش نیز با مردی تازه به نام سمیر آشنا شده است و ماجرا از این نقطه آغاز میشود.
فروشنده
- کارگردان: اصغر فرهادی
- نویسنده: اصغر فرهادی
- انتشار: سال 1395
- بازیگران: شهاب حسینی، ترانه علیدوستی
“فیلم فروشنده اصغر فرهادی” یکی از بهترین آثار او محسوب میشود. فروشنده که یکی از جدیدترین فیلم های اصغر فرهادی به شمار میرود، هفتمین فیلم بلند او است.
شهاب حسینی برای سومین بار و ترانه علیدوستی برای چهارمین بار با اصغر فرهادی به عنوان بازیگر همکاری کردند که هر دو در فروشنده به عنوان نقشهای اصلی فیلم شناخته میشوند.
داستان این فیلم براساس شخصیتهایی به نام رعنا و عماد شکل گرفته است. رعنا و عماد زن و شوهری جوان هستند که در حال اجرای تئاتری بر اساس نمایشنامه مرگ فروشنده نوشته آرتور میلر میباشند.
آنها به علت نشست زمین مجبور میشوند به اجبار خانه خود را ترک کنند و به اصرار یکی از دوستانشان به نام بابک به خانهای اسبابکشی میکنند که پیشتر زنی بدکاره به نام «آهو» در آن ساکن بوده است. ابتدا همه چیز خوب پیش میرود ولی وقایع بعدی به بحرانی غیرقابل کنترل ختم میشود.
قهرمان
- کارگردان: اصغر فرهادی
- نویسنده: اصغر فرهادی
- انتشار: سال 1400
- بازیگران: امیر جدیدی، محسن تنابنده، سارینا فرهادی، فرشته صدرعرفایی، سحر گلدوست
“فیلم قهرمان اصغر فرهادی” نهمین فیلم بلند او است. این فیلم که یکی از جدیدترین فیلم های اصغر فرهادی به شمار میرود، در شیراز فیلمبرداری شدهاست و موضوعی اجتماعی را روایت میکند. (نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی ؛ ناپایداری در عصر تکنولوژی)
قهرمان در 29 مهر ماه 1400 به عنوان نماینده سینمای ایران برای رقابت در نود و چهارمین دوره جوایز اسکار معرفی شد. داستان این فیلم درباره شخصیتی به نام رحیم است.
رحیم خطاط و نقاشی مطلقه است که به علت عدم پرداخت بدهیاش به بهرام به زندان افتاده است. رحیم به مرخصی دو روزهای میرود. او پسری دارد که لکنت زبان دارد و با منشی کلینیک گفتار درمانی او فرخنده در رابطه است.
فرخنده به رحیم میگوید که کیفی حاوی چند سکه طلا پیدا کرده است که با فروش آنها میتواند بدهی خود را به بهرام بدهد. اما رحیم میفهمد که پول سکهها کافی نیست و بهرام تمام طلبش را میخواهد، زیرا آن پول برای جهیزیه دخترش بوده است. پس رحیم در سطح شهر اعلامیه پخش میکند تا صاحب کیف را پیدا کند. این کار رحیم، توجه تلویزیون و رسانههای مجازی را جلب میکند و مردم به رحیم لقب قهرمان را میدهند.
بیوگرافی اصغر فرهادی
- زادهٔ ۱۷ اردیبهشت ۱۳۵۱ (۴۹ سال) خمینیشهر، اصفهان، ایران
- تحصیلات دانشآموختهٔ کارگردانی
- محل تحصیل دانشگاه تربیت مدرس
- پیشه کارگردان، فیلمنامهنویس، تهیهکننده فیلم
- سالهای فعالیت ۱۳۶۵–اکنون
- همسر(ها) پریسا بختآور (ا. ۱۳۶۹)[۱]
- فرزندان ۲؛ از جمله سارینا فرهادی
بیشتر بخوانید:
- بهترین فیلمها و سریالهای 2022
- بهترین فیلمها و سریالهای 2021
- بهترین فیلم های 2022
- بهترین فیلم ها و سریال های Imdb 2022
- بهترین فیلم های عاشقانه 2022
- بهترین فیلم های جنایی و معمایی 2022
- بهترین فیلم های نتفلیکس 2022
- بهترین فیلم های جنگی 2022
- بهترین فیلم های حماسی 2022
- بهترین فیلم های بیوگرافی 2022
از همراهی شما تا انتهای نوشتار بهترین فیلم های اصغر فرهادی سپاسگزار هستیم. حتما ما را با نظرات خود در رابطه با این نوشتار آگاه کنید. شما میتوانید به عنوان نویسنده مهمان در سایت فیگار عضو شوید. به این صورت میتوانید علاوه بر اشتراک نظرتان در رابطه با مقالهها، نقدها و مطالب خودتان را در فیگار انتشار دهید. برای مطالعه فراخوان مرتبط با آن بر روی لینک نویسندگی مهمان کلیک نمایید.