دویدن برای بقا مسئله عصر حاضر است و اکثر ما نوعی از آن را چشیده‌ایم. مسئله اصلی اما در نقد فیلم Prayers for the Stolen بقای صِرف نیست. با نقد دعا برای دزدیده شدگان به کنج‌کاوی درون لایه‌های عمیق این فیلم خوب خواهیم پرداخت. همراه فیگار باشید.
پیشتر و در نقد فیلم Licorice Pizza به مسئله و ماهیت دویدن و کارکردش در آن فیلم پرداخته بودم. در آنجا دویدن خاصه عشق بود و اینجا و در تحلیل فیلم Prayers for the Stolen، دویدن خاصه بقاست.
مسئله این فیلمِ خوب و تجربی اما، تنها در تلاش برای بقا خلاصه نمی‌شود. زنانگی در اوجِ کودکی و کودکی در اوج زنانگی، فقر (نه از نوعِ نگاهِ هومن سیدی‌ها و سعید روستایی‌ها و رخشان بنی اعتمادها و…)، اهمیت آموزش و تاثیرش بروی فقر و بلعکس و… است. مفاهیم عمیقی که در این فیلم جسورانه و بی‌تکلف مطرح می‌شوند جای گفتگو را برای منتقدان باز گذاشته است.
نقد فیلم Prayers for the Stolen
جنگ بقا و زنانگی در میانِ خشخاش و توحش
فهرست مطالبی که در ادامه نوشتار نقد فیلم Prayers for the Stolen خواهید خواند به شرح زیر است:
- انسان ؛ بخشی از طبیعت؟
- Prayers for the Stolen فیلمی تجربی
- Prayers for the Stolen طلایه‌دارِ هنرِ آوانگارد
- زنانگی در مرزِ کشف و شهود
- میش در لباس گرگ
- خشونت در بستری آماده برای وحشی‌گری
- فلش فوروارد در بدبختی
دعا برای دزدیده‌شدگان یک فیلم تراژیک مکزیکی محصول سال ۲۰۲۱ به کارگردانی و نویسندگی تاتیانا هوئزو است که اقتباسی از رمان جنیفر کلمنت به همین نام است.
در ژوئن 2021، این فیلم برای رقابت در بخش نگاه نو در جشنواره فیلم کن 2021 انتخاب شد. در جشنواره کن، جایزه ویژه‌ای را در همین بخش دریافت کرد.
این فیلم در 16 سپتامبر 2021 در مکزیک اکران شد در اکتبر 2021، مشخص شد که این فیلم نامزد مکزیکی برای بهترین فیلم بلند بین‌المللی در نود و چهارمین دوره جوایز اسکار است. پخش این فیلم در نتفلیکس در 17 نوامبر 2021 آغاز شد.
انسان ؛ بخشی از طبیعت؟
سکانس ابتدایی فیلم که مادر و دختری را نشان می‌دهد که در حال کندن چاله برای اختفای دختربچه هستند، تکلیفِ فیلم را با ما تا حدود زیادی مشخص می‌کند: ما با فیلمی دلهوره‌‌‌آور و تراژیک همراه خواهیم بود.
توجه ویژه کارگردان به مسئله طبیعت و پلان‌های او از حشرات و پروانه‌ها و… بیان‌گر تضادی است که کارگردان قصد دارد آن را پیشاروی ما نشان دهد: انسان بخشی از طبیعت است؟ یا به واسطه خودآگاهی و مدرنیته و صنعت و تکنولوژی از طبیعت جدا شده است؟
نقد فیلم Prayers for the Stolen
آیا ما دیگر نمی‌توانیم انسان را موجودی طبیعی بنامیم؟ روند کنونی جهان بیان‌گر درست بودنِ این تز است. به نظر می‌رسد انسان دیگر بخشی از طبیعت نیست.
کدام حیوان و موجودِ غیر انسانی را سراغ دارید که این بلاها که ما سر هم نوعانمان آورده‌ایم را آورده باشند؟ چطور می‌شود هنوز که هنوز است دیکتاتورها بر تخت سلطنت خود تکیه داده‌اند و کوسِ جنگ و آدم‌کشی می‌زنند؟
کدام موجود زنده دیگر بجز انسان برای پول و قدرت کثیف‌ترین کارها را می‌کند؟ اینها و هزاران دلیل دیگر که به واسطه خودآگاهی در انسان به وجود آمده ادله من برای تصدیقِ تزِ مورد دعوا است.
Prayers for the Stolen فیلمی تجربی
نقد Prayers for the Stolen را با توضیح دو مفهومِ هنری ادامه می‌دهیم. هنرمندانی که به روش‌های تجربی برای هنر تجربی عمل می‌کنند در واقع از رویکردهای جدیدی برای پرداخت، بوجود آوردن، ایجاد و ارائه هنر استفاده می‌کنند. اتفاقی که در Prayers for the Stolen افتاده است ازین جنس است.
لانگ‌شات‌های خلاقانه، استفاده پیشروی کارگردان از نُتِ سکوت و ساختن قاب‌های هنرماندانه (هر کدام به مثابه یک عکسِ خوب)، بازی گرفتن از بچه‌های نابازیگر، پرداخت متفاوت به مسئله فقر، پلان‌های سرد و فریزهای تجربی و.. از ویژگی‌های تجربی بودنِ این فیلم است.
این رویکردهای جدید در هنر تجربی در واقع مفاهیم جدیدی را عرضه می‌کنند که برای مخاطب جدید و چالش برانگیز است. هنر تجربی خصوصیات و ویژگی‌های خاص خود را دارد.
نقد فیلم Prayers for the Stolen
شاید افراد در نگاه و برخوردهای اول نتوانند با هنر تجربی ارتباط برقرار کنند و آن را بفهمند. در پروسه‌ای که توسط هنر تجربی طی می‌شود، تحقیق با بهتر شدن و تجربه با رشد خلاقیت، تشبیه می‌شوند.
اثر هنر تجربی از نظر کیفیت‌های مفهومی، محتوایی و ارتباطی در بالاترین سطح ممکن قرار دارند. آنها در واقع به این سوال که هنر تجربی چیست جواب می‌دهند. با فرم‌ها و شکل‌های جدید بازی می‌کنند (دِفُرمه کردن) و یا فرم‌های جدید می‌سازند.
متدولوژی، تکنولوژی و ایدههای خاص خود را دارند. مسائل را مورد تفحص قرار می‌دهند. توجه کنید که هنرهای تجربی، سوال‌ها را در ذهن مخاطب برمی‌انگیزانند اما لزوما بر روی پاسخ‌ها تمرکزی ندارند.
پروسه‌ی پردازش و تحقیق بسیار از صرف داشتن اثر هنری مهم‌تر است. پروسه‌های بین رشته‌ای و خلاقانه در هنرهای تجربی مخصوص است و اهمیت بالایی دارد.
Prayers for the Stolen طلایه‌دارِ هنرِ آوانگارد
آوانگارد (پیشرو) را به هنر و هنرمندانی می‌گویند که هنر آنها ماهیتی تجربی، رادیکال و خلاقه دارد. هنرمندان آوانگارد در یک اثر هنری خاص، پیشروترین اسلوب‌ها و مضامین را در کار خود وارد می‌کنند. برای همین عموما هنر آوانگارد در نتیجه‌ی یک جنبش جدید بوجود می‌آمده است. اگر چه خود کلمه‌ی آوانگارد در ارتش به معنای طلایه‌دار ارتش است.
نقد فیلم Prayers for the Stolen
این لغت در گذشته به آن بخش از ارتش گفته می‌شد که جلوتر از دیگر بخش ها در میدان جنگ حضور داشتند اما امروزه به هنرمندان و آثار هنری‌ای گفته می‌شود که هنر تجربی خود را جلوتر از دیگر هنرها می‌دانند. البته اکنون و در نافِ هنر تهران ازین واژه و حتی واژه انتلکت (انتلکتوئل یا همان روشن‌فکر) برای تمسخر دیگران بهره می‌جویند.
اما در حالت کلی هنر را به راستی می‌توان هاله‌ای گسترده و بدون مرز نامید. هنر برای تجلی روح و روان است. خروجی هنر که اثر هنری است می‌بایست با تخیل و عواطف همراه باشد که فیلم Prayers for the Stolen نمونه بارز آن است.
لازم به ذکر است بخش عمده‌ای از مطالبِ مطرح شده در دو بخشِ اخیر (هنر تجربی و آوانگار) برگرفته شده از سایت bigother.com می‌باشد.
زنانگی در مرزِ کشف و شهود
در نقد فیلم Prayers for the Stolen باید گفت این اولین فیلم رواییِ مستندساز مکزیکی سالوادورایی تاتیانا هوئزو می‌باشد. ادامه این نوشتار حاوی اسپویل است.
در داستان Prayers for the Stolen دختربچه‌های 8 ساله را می‌بینیم که به واسطه فقر و بیچارگی، زود بالغ شده‌اند. آنها را در حالی می‌بینیم که مادرانشان به بهانه جلوگیری از شپش سر، موهایشان را از بیخ می‌زنند و آنها جز گریه کاری از پیش نمی‌برند. بازی درخشانِ Ana Cristina (بازیگرِ نقشِ آنا در 8سالگی) در هنگام بریدنِ موهایش مو به تن سیخ می‌کرد.
نقد فیلم Prayers for the Stolen
نکته قابل توجه تفاوت کیفیتِ توجه به حقوق زن در این فیلمِ مستقلِ مکزیکی با نگاهِ سطحی و احمقانه‌ی هالیوودی و مسیح علینژادی به حقِ زن است.
توجه و تمرکزِ عمیقِ این فیلم و تاکیدش بر مسئله اقتصاد، آموزش و مسئله زنانگی و تعریفش در کشف و شهودِ دختران 8 ساله طی روندی 5 ساله تا 13 سالگی‌شان، شایان تقدیر است. همان‌طور که در ابتدای نقد فیلم Prayers for the Stolen عرض کردم در بررسی فیلم Prayers for the Stolen با مفاهیمی عمیق تنه به تنه هستیم.
هنر یعنی پرداخت. هنر جزئیات است و عمق. مسائلی که در نگاهِ مدل مسیح علینژادی و هالیوودی و… اثری از آن نمی‌بینیم و مع‌الاسف رسانه دربست در اختیار این نگاهِ سطحی است و این نگاهِ سطحی است که تتلو را معلم می‌کند و معلم (علی معلم دامغانی) را شاعر و شاعر را کافه‌ای که دائم پلمپ می‌شود.
میش در لباس گرگ
در واقع مدل موهای پسرانه آنها برای پنهان کردن زنانگی از اعضای کارتل است که شهر روستایی مکزیک آنها را تهدید می‌کند. کارتل شرکت‌هایی هستند که در یک رشته خاص فعالیت می‌کنند و با حفظ استقلال مالی و حقوقی خود با یکدیگر متحد می‌شوند و در مورد تقسیم بازار میان خود و حجم تولید و قیمت کالا با یکدیگر به توافق می‌رسند که در این فیلم کالا مخدر است و توافق چیزی جز قتل و چپاول مردم بی‌پناه نیست.
به زودی دختران به واقعیتی که بر ارتفاعات درخشان و سرسبز اطراف دهکده دورافتاده‌شان حاکم است، پی خواهند برد. این جانی‌ها دخترانی را که به دستشان بیاید ربوده، تجاوز جنسی می‌کنند و اغلب آنها را رها می‌کنند. مسئله‌ای که عموم مردم در مورد آن سکوت می‌کنند.
چون سرِ خودشان نیامده و می‌ترسند دَم بزنند و ترجیح می‌دهند متحد نشوند و تا وقتی بلایی سر خودشان نیاید ری‌اکشنی نشان ندهند. این یک پدیده سیاسی است و برای تبیینِ آن به نقل قولی از مارتین نیمولر اکتفا می‌کنم:
“اول سراغ کمونیست‌ها آمدند، سکوت کردم چون کمونیست نبودم. بعد سراغ سوسیالیست‌ها آمدند، سکوت کردم زیرا سوسیالیست نبودم. بعد سراغ یهودی‌ها آمدند، سکوت کردم چون یهودی نبودم. سراغ خودم که آمدند، دیگر کسی نبود تا به اعتراض برآید.”
نقد فیلم Prayers for the Stolen
این فیلم از یک سو یک فیلم پر پیچ و خم در دوران بلوغ است که با حساسیتِ کامل روایت می‌شود و روند فرگشت (شما بخوانید تکامل) آنا و دو دوستِ دخترش، پائولا و ماریا را ترسیم می‌کند.
دختران پنهانی آرایش می‌کنند، درباره معلمان مدرسه خود به صورت پنهانی خیال‌پردازی می‌کنند و در نهایت دست به معاشقه‌های (نه به معنای مرسومِ آن) کوچک و پنهانی در رودخانه می‌زنند. تمام روندِ بزرگ شدن و زنانگی آنها پنهانی است.
آنها از زنانگی فقط اعضای بدنی‌اش را دارا می‌باشند. اتفاقی که شاید برای حدود 50 درصد از دختربچه‌های جهان می‌افتد تا مابقی بتوانند در ناز و نعمت به تینیجری خود بپردازند و توئیت‌های تهوع‌آور و استوری‌های مستهجنِ خود را منتشر کنند و گند بزنند به زبان با اختراع واژه‌هایی مانند نَدوس و re و…
خشونت در بستری آماده برای وحشی‌گری
در تحلیل Prayers for the Stolen نمی‌توان به سکانس‌های درخشان اشاره نکرد. پی. او. ویِ آنا وقتی پنهان شده بود تا اعضای کارتل او را پیدا نکنند یکی از صحنه‌های درخشانِ این فیلم به شمار می‌روند. در آن پی. او. وی تمام احساساتِ درهم‌آمیخته‌ی او به مخاطب منتقل می‌شد و شد.
خشونت تمام هوس‌های دخترانِ قصه ما را محدود می‌کند. سکانسِ مسمومیت و حساسیتِ بدنیِ ماریا نسبت به سمی که از بالا (در سکانسی تحت فشار و پر زحمت) هم یکی از شاخص‌ترین سکانس‌های فیلم از جهت جلوه‌های ویژه‌ی میدانی و بازیگری به شمار می‌رود.
هنگام دیدن این فیلمِ خوب کمی ناراحت شدم که در جوایز آکادمی اسکار این فیلم برای رقابت انتخاب نشد. البته اگر هم می‌شد رقیبِ تیز‌دندانی همچون ماشینم را بران (نقد فیلم ماشینم را بران) می‌داشت.
بیشتر بخوانید:
فلش فوروارد در بدبختی
در داستان دعا برای دزدیده شدگان یک جهش به جلو در زمان دختران را به زنان جوان تبدیل می‌کند. مجموعه جدیدی از بازیگران دختر برای ایفای نقش دخترانی در 13 سالگی وارد فیلم می‌شوند اما نکته قابل توجه شباهتِ زیادِ آنها به بازیگران قبلی است.
آنها همچو قبل مدل‌های موی مردانه‌شان را دارند البته به نظر می‌رسد با توجه به اندام‌های برجسته زنانه‌شان دیگر نمی‌توانند کسی را فریب دهند. در پایان تراژدی به طور ناگهانی به عطف می‌رسد.
چرخشی غیرمنتظره با توجه به شرایط غیرقابل تغییر: “قصه ی همیشه تکرار هجرت و هجرت و هجرت”، در عین حال یک چرخش که دختری تازه بالغ شده را با بیداری ناگهانی به تیرگی و تاریکیِ تاریخیِ سرنوشت خود هول می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
- بهترین فیلم های 2021
- بهترین فیلم های کمدی 2021
- بهترین فیلم های فلسفی 2021
- بهترین فیلم های سورئال (surreal) 2021
- بهترین فیلم های سیاسی 2021
- بهترین فیلم ها و سریال های ذهنی 2021
- بهترین فیلم های حال خوب کن 2021
- بهترین فیلم های اسلشر 2021
از همراهی شما تا انتهای نوشتار نقد فیلم Prayers for the Stolen سپاس‌گزار هستیم. حتما ما را با نظرات خود در رابطه با این نوشتار آگاه کنید. شما می‌توانید به عنوان نویسنده مهمان در سایت فیگار عضو شوید و علاوه بر اشتراک نظرات خود در رابطه با مقاله‌ها، نقد‌ها و مطالب خودتان را نیز انتشار دهید. برای مطالعه فراخوان مرتبط با آن بر روی لینک نویسندگی مهمان کلیک نمایید.
سلام نقدتون خیلی جالب بود فقط من متوجه نشدم مسبح علینژادی یعنی چی
کنایه دارم به نگاهِ سطحی به مسئله و مشکلات زنها و خلاصه کردن مشکل در روسری و حجاب و… تقلیل گرایی و…
با توجه به اینکه شما یک مرد هستید، بهتره خیلی دخالت در امور زنانه نکنید چون شما مفهوم حجاب برای زن در جامعه ایران رو متوجه نشدید و شما در حال تقلیلگرایی اتفاقا هستید. نقد میتونست بهتر باشه اگر نظرات شخصی رو وارد نمیکردید. اینجا بحث بررسی یک فیلم هست نه صحبت درمورد نظرات شخصی شما در مسائل فمنیستی. با تشکر از وقتی که برای نقد گذاشتید.
من زنم