صدا و سیمای جمهوری اسلامی و اداره ارشاد اسلامی قوانین مرتبط با خود را دارد. بسیاری از فیلم ها و سریال های سانسور شده توانسته‌اند مجوز پخش بگیرند.
در سال ۲۰۰۹ کشور ایران در ردهٔ ۱۷۲ جهان در فهرست آزادی مطبوعات سازمان گزارشگران بدون مرز قرارداشت. تنها سه کشور ترکمنستان، کره شمالی و اریتره در وضعیتی بدتر از وضعیت ایران قرار گرفته‌اند. آزادی رسانه‌ها در ایران در سال‌های اخیر به مراتب کمتر شده و از رتبه ۱۴۶ در سال ۲۰۰۵ به سطح کنونی نزول یافته‌است.
نمایش برخی از مسائل غیر اخلاقی، غیر مذهبی، نامتعارف، ضد ولایت فقیه، ضد پیامبران و امامان، ضد قوانین جمهوری اسلامی، مطالبی که قصد بر ایجاد تفرقه و آشوب در کشور داشته باشد و… غیرقانونی است و با سانسورهای تلویزیون و پیگرد قانونی رو به رو می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
بهترین سریال‌های ایرانی تمام دوران + [1402 و پخش خانگی]
بهترین رئالیتی شوهای ایرانی + [1402 و تمام دوران]
برنامه ها ، فیلم ها و سریال های سانسور شده
- برنامه های سانسور شده
- فیلم هایی که سانسور شدند
- سریال هایی که سانسور شدند
- مجری های حذف شده از صدا و سیما
آغاز سانسور دولتی در ایران همزمان است با سلطنت ناصر الدین شاه قاجار و انتشار اولین روزنامه دولتی ایران به نام روزنامه وقایع اتفاقیه. این روزنامه که به هدف اطلاع‌رسانی عامه در مورد مسائل داخلی و خارجی تأسیس شده بود از همان ابتدا تبدیل به تریبون رسمی دولت شد و به‌خصوص مقالات سیاسی آن به جای گزارش دقیق رخدادهای داخلی و خارجی بیشتر به مدیحه سرایی درباریان و شرح غلوآمیز اقدام‌های دربار می‌پرداخت.
صدا و سیمای ایران و تلویزیون در سانسورهای جنجالی و ناگهانی برنامه‌ها ید طولایی دارد. درست است که مقوله ممیزی و سانسور در همه جای دنیا مرسوم است، اما به نظر می‌آید که فهرست مواردی که در ایران باید رعایت شود، بسیاری طولانی است. سانسورهای تلویزیون بر پلتفرم های دیجیتال تاثیر نمی‌گذارد، اما این کنترل این پلتفرم‌ها نیز به عهده اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی است:
- بهترین سریال‌های پلتفرم فیلم‌نت + [1402 و تمام دوران]
- بهترین سریال‌های پلتفرم فیلیمو + [1402 و تمام دوران]
- بهترین سریال‌های پلتفرم نماوا + [1402 و تمام دوران]
برنامه های سانسور شده
خندوانه
خندوانه برنامه‌ای تلویزیونی به تهیه‌کنندگی سید علی احمدی و کارگردانی و اجرای رامبد جوان بود و پنج شب در هفته پخش می‌شد. مسابقه‌های مختلف ابداعی، بخش‌های نمایشی، موسیقایی، استندآپ کمدی و… از اولویت‌های جدی خندوانه بود. برخی از صحنه‌های جناب‌خان، صحبت‌های برخی از مهمانان، از جمله بخش هایی بود که سانسور شدند.
دورهمی
دورهمی نام یک برنامه تلویزیونی با اجرای مهران مدیری است که ۲۷ اسفند ۱۳۹۴ با تهیه کنندگی حمید رحیمی نادی و هاشم رضایت در شبکه نسیم شروع به پخش کرد. دورهمی پربیننده‌ترین برنامه تاریخ تلویزیون ایران بود. سید مصطفی احمدی تهیه‌کننده سری سوم این مجموعه در خرداد ۹۸ با قاطعیت از منتفی شدن سری چهارم دورهمی خبر داد.
اما در شب یلدای ۹۸ قسمت جدید پخش شد و سری چهار از فصل اول دورهمی از زمستان ۱۳۹۸ آغاز شد. سپس پس از ۴ سری از فصل اول دورهمی با موضوع تاک‌شو، این برنامه به مسابقه تبدیل شد که آغازگر فصل جدید دورهمی تا قبل از توقف تولید شد.
نود
۹۰ یک برنامه تلویزیونی زنده فوتبالی بود که هر هفته دوشنبه شب از شبکه سه پخش می‌شد. ۹۰ فقط به تشریح و توضیح مسابقات فوتبال محدود نمی‌شد بلکه در بخش‌های مختلف آن، به روابط میان فرهنگ جامعه، مردم، سیاست و حتی جغرافیای مناطق با نگاهی دگرگون و متمایز، به موضوع فوتبال در ایران پرداخته می‌شد.
بنیان‌گذار، مجری و تهیه‌کنندهٔ این برنامه عادل فردوسی‌پور بود. این برنامه یکی از پرطرفدارترین برنامه‌های صداوسیما بود که ۲۰ اسفند ۱۳۹۷ به کار خود پایان داد. در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۹ سایت و کانال تلگرام و صفحه اینستاگرام برنامه نود نیز از دسترس خارج شدند و به کار خود پایان دادند.
در هر قسمت از برنامه مهران مدیری در مورد یک موضوع خاص چندین استندآپ کمدی اجرا می‌کند در ابتدا میان آیتم‌ها و در پایان و تحت عنوان حرف آخر یا کلام آخر از نگاه دیگر گفته‌ها و نمایش‌ها در این برنامه سعی در بیان مشکلات جامعه به صورت طنز یا کنایه مانند دارند.
فیلم هایی که سانسور شدند
خوب بد جلف
خوب، بد، جلف فیلمی در ژانر کمدی به کارگردانی پیمان قاسم خانی و تهیه‌کنندگی محسن چگینی و عبدالله اسکندری محصول سال ۱۳۹۴ است. در ابتدا قرار بود کارگردان این فیلم رامبد جوان باشد و انتخاب‌های بعدی حسن فتحی و سروش صحت بودند اما با طولانی شدن نگارش فیلمنامه این همکاری ممکن نشد و پیمان قاسم‌خانی خودش کارگردانی را برعهده گرفت.
مانی حقیقی یک کارگردان هنری سینما از طرف تهیه‌کننده‌اش تحت فشار است تا از دو بازیگر تجاری برای بازی در نقش‌های اصلی فیلمش استفاده کند. از نظر کارگردان آن‌ها بدترین انتخاب‌های ممکن هستند، اما اگر می‌خواهد که فیلم را بسازد مجبور است در مدت کوتاهی آن‌ها را به نقش‌هایشان نزدیک کند و این کار آسانی نیست.
ضد گلوله
ضد گلوله فیلمی به کارگردانی و نویسندگی مصطفی کیایی و تهیه‌کنندگی رضا رخشان محصول سال ۱۳۹۰ است. داستان این فیلم مربوط به اواسط دهه ۶۰ و اوج دوران جنگ ایران و عراق است.
قصه مردی حدود ۵۰ ساله در تهران را روایت می‌کند که مشغول قاچاق نوارهای لس آنجلسی و فیلم‌های ویدئویی بوده و در اثر یک اتفاق درمی‌یابد که توموری در سر دارد و تا دو ماه دیگر بیشتر زنده نخواهد ماند؛ و تصمیم می‌گیرد به جنگ برود.
هامون
هامون فیلمی اجتماعی و سورئالیستی است که در سال ۱۳۶۸ به کارگردانی داریوش مهرجویی ساخته شد. از بازیگران معروف این فیلم میتوان از خسرو شکیبایی، بیتا فرهی، عزت‌الله انتظامی و فتحعلی اویسی نام برد. این فیلم رنگی و ۱۲۰ دقیقه است.
حمید هامون که با همسرش، مهشید، دائم کش‌مکش دارد زندگی کابوس گونهٔ خود را مرور می‌کند. او که مشغول نوشتن رساله‌اش دربارهٔ عشق و ایمان است، در پی دوست قدیمی و مرادش علی عابدینی می‌گردد. خانه و کاشانه را ترک می‌کند و دست به اعمال دیوانه‌واری می‌زند. او در حالتی پریشان، در پی شکایت‌هایش، خود را به امواج دریا می‌سپارد، اما عابدینی او را نجات می‌دهد.
ناخدا خورشید
ناخدا خورشید یک فیلم جنایی ایرانی محصول ۱۳۶۵ به نویسندگی و کارگردانی ناصر تقوایی است. در این فیلم بازیگرانی از جمله داریوش ارجمند، علی نصیریان، فتحعلی اویسی، سعید پورصمیمی و پروانه معصومی ایفای نقش کرده‌اند. این فیلم یک برداشت آزاد از رمان داشتن و نداشتن (۱۹۳۷) نوشتهٔ ارنست همینگوی است.
داستان این فیلم در دهه ۱۳۴۰ رخ می‌دهد، یکی از بزرگان شهر به نام «خواجه ماجد»، ناخدا خورشید را لو می‌دهد و بار قاچاق لنج ناخدا خورشید به آتش کشیده می‌شود. یک دلال به نام فرحان که می‌خواهد چند فراری سیاسی را از مرز آبی عبور دهد وارد بندر می‌شود. او با ناخدا خورشید تماس می‌گیرد. ناخدا که احتمال می‌دهد لنجش را مصادره کنند با فرحان همکاری می‌کند و چند مرد را که ظاهراً در ترور حسنعلی منصور دست داشته‌اند به آن سوی آب می‌رساند.
سریال هایی که سانسور شدند
شب‌های برره
شب‌های برره یک مجموعه تلویزیونی طنز ایرانی به نویسندگی پیمان قاسم‌خانی، تهیه‌کنندگی مجید آقاگلیان و حمید آقاگلیان و به کارگردانی مهران مدیری است. داستان در زمان رضاشاه رخ می‌دهد و مصیبت‌های کیانوش در روستای خیالی برره را به تصویر می‌کشد. از بازیگران اصلی سریال میتوان به سیامک انصاری و مهران مدیری اشاره کرد.
پخش این مجموعه طبق روال معمول در شب‌های محرم متوقف شد، اما در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۴ که قرار بود از سر گرفته شود، در بخش خبری ساعت ۲۲ شبکهٔ سوم سیما اعلام شد که این مجموعه پایان یافته و قسمت‌های دیگری از این مجموعه پخش نمی‌شود.
پایتخت
پایتخت، یک مجموعهٔ تلویزیونی ایرانی به کارگردانی سیروس مقدم و تهیه‌کنندگی الهام غفوری است که در شش فصل از شبکه یک، پخش شده است. فصل اول سریال ماجرای خانوادهٔ «نقی معمولی» را روایت می‌کند که تصمیم می‌گیرند از على آباد به تهران کوچ کنند؛ اما پس از ورود به پایتخت با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.
دل
دل یک مجموعه نمایشی به کارگردانی منوچهر هادی و به تهیه‌کنندگی جواد فرحانی، محصول سال ۱۳۹۸ در شبکه نمایش خانگی است. این سریال به قلم بابک کایدان و میثم کایدان نگاشته شده‌است.
یک ملودرام اجتماعی، عاشقانه است که در خلاصه داستان آن آمده‌است آرش (حامد بهداد) و رستا (ساره بیات)، پس از فراز و نشیب فراوان خانواده‌های خود به روز عروسی می‌رسند اما با پیدا شدن رقیب قدیمی آرش، مهران معشوقه و عاشق سابق رستا درشب عروسی اتفاقاتی پی دَر پی پدید می‌آید.
قلب یخی
قلب یخی نام مجموعه‌ای تلویزیونی خانگی ساخت ایران می‌باشد که در ۳ فصل تولید شده‌است. کارگردان فصل اول و دوم این مجموعه محمدحسین لطیفی و فصل سوم به کارگردانی سامان مقدم است. این مجموعه نخستین سریال شبکه نمایش خانگی در ایران است.
پس از فصل یک و دو در دعوایی مالی بین بازیگران، کارگردان، نویسندگان و تهیه‌کننده دست آخر تهیه‌کننده انتخاب کرد داستان فصل یک و دو را بی پایان بندی رها کند و در فصل سوم داستان ماجرای دیگری را پی‌گیرد.
ممنوعه
ممنوعه مجموعه تلویزیونی به کارگردانی امیر پورکیان و تهیه‌کنندگی علی‌اکبر نجفی، محصول سال ۱۳۹۷ است. تصویربرداری این مجموعه اجتماعی به سرمایه‌گذاری صادق یاری در زمستان ۱۳۹۶ در تهران آغاز شد و قسمت‌هایی از آن هم در سال ۱۳۹۷ در شهرهای شمالی کشور جلوی دوربین رفته‌است.
پخش مجموعه تلویزیونی ممنوعه از دوشنبه ۵ شهریور ۱۳۹۷ در شبکه نمایش خانگی آغاز شد. این مجموعه تلویزیونی داستان سه نسل را به صورت همزمان و پیوسته دغدغه‌های امروز جوانان تا آسیب مسائل روز خانوادگی و اجتماعی روایت می‌کند.
مجری های حذف شده از صدا و سیما
عادل فردوسی پور
فردوسی‌پور فعالیت حرفه‌ای خود از سال ۱۳۷۲ با روزنامه‌نگاری در مجلات ورزشی شروع کرد و سپس در تلویزیون نیز به عنوان گزارشگر ورزشی مشغول به کار شد. او پس از گزارشگری مسابقات فوتبال جام جهانی ۱۹۹۸ به شهرت رسید و در سال ۱۳۷۸ برنامه ۹۰ را برای بررسی فوتبال ایران طراحی و تهیه کرد.
اختلاف میان علی فروغی مدیر جوان و تازه‌کار شبکه سه و عادل فردوسی‌پور سرانجام به حذف عادل فردوسی پور از برنامه ۹۰ انجامید. این اختلاف نهایتاً علنی شد. وی درست پس از انتخاب شدن ۹۰ به عنوان «برترین برنامه تلویزیونی جشنواره جام‌جم» کنار گذاشته شد. در اسفند ۹۷، تنها سه ساعت قبل از پخش آخرین برنامه ۹۰ در سال ۱۳۹۷، برنامه ۹۰ اجازه پخش از شبکه ۳ را دریافت نکرد.
فرزاد حسنی
فرزاد حسنی در سال ۱۳۵۶ در محله خانی‌آباد تهران متولد شد. حسنی دوره بازیگری را در کلاس‌های حمید سمندریان و امین تارخ گذرانده است. برنامه تلویزیونی گفتگو محور کوله‌پشتی که به مجری‌گری او بین سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۶ پخش می‌گردید باعث شهرت او شد. وی همچنین در رادیو هم به اجرای برنامه می‌پردازد.
فرزاد حسنی در سال ۱۳۸۶ در پی دعوت از سردار رادان رئیس پلیس تهران در برنامه کوله‌پشتی و انتقاد شدید او از طرح مبارزه با بدحجابی، از کار برکنار شد. در این مصاحبه زنده تلویزیونی، فرزاد حسنی مجری برنامه، سردار رادان را به دلیل برخورد خشن نیروهای پلیس با شهروندان به شدت مورد انتقاد قرار داد. در واکنش به این گفتگو فضل‌الله شریعت پناهی، مدیر اجتماعی شبکه سوم سیما، گفت:
از سوی مسئولان سازمان صدا و سیما به فرزاد حسنی تذکر داده شد و خودش هم فهمید که پا روی خط قرمزهایی گذاشته است.
بیشتر بخوانید:
- بهترین سریال های جنگی ایرانی
- بهترین فیلم های عاشقانه ایرانی
- بهترین فیلم های طنز ایرانی
- بهترین سریال های طنز ایرانی
سوالات متداول
مشهورترین سانسورها در تلویزیون کدام است؟
از مشهورترین سانسورها در تلویزیون میتوان به حذف برنامه نود، حذف سکانسهای سریال پایتخت، برنامه خندوانه، سریال اوشین، سریال زنان کوچک و… اشاره کرد.