بهترین مستند های روانشناختی با کاوش در ذهن انسان، اسرار روان و تأثیرات آن بر زندگی روزمره را آشکار می‌کنند و این آثار عمیق و الهام‌بخش فرصتی برای درک بهتر احساسات، رفتارها و روابط انسانی فراهم می‌سازند.
روانشناسی و رفتارهای انسانی موضوعات جذابی هستند که الهام‌بخش ساخت مستندهای بسیاری شده‌اند. مستند های روانشناختی نگاهی عمیق و آموزنده به جنبههای گوناگون ذهن انسان و تعاملات اجتماعی ما ارائه میدهند.
از بررسی‌های روشنگرانه درباره اخلاق انسانی گرفته تا تحلیل‌های احساسی از بیماری‌های روانی، مستند های روانشناسی توانسته‌اند قالبی منحصربهفرد برای کشف پیچیدگی‌های روانشناسی ارائه کنند.
ادامه مطلب در ادامه
بیشتر بخوانید:
برای اطلاع از آخرین اخبار سینمای جهان، می‌توانید به بخش اخبار سینما و تلویزیون و برای دانلود فیلم‌ها و سریال‌های روز دنیا به کانال تلگرامی فیگار مراجعه کنید.
بهترین مستند های روانشناختی
در ادامه لیست بهترین مستند های روانشناسی جهان را مشاهده خواهید کرد. این لیست به انتخاب تیم تحریریه فیگار نوشته شده است.
- آزمایش زندان استنفورد (The Stanford Prison Experiment)
- بررسی مغز با دیوید ایگلمن (The Brain with David Eagleman)
- سه غریبه همسان (Three Identical Strangers)
- یک روش خطرناک (A Dangerous Method)
- رابطه عاشقانه من با مغز (My Love Affair with the Brain)
- اوتیسم: موزیکال (Autism: The Musical)
- دستگیری فریدمن‌ها (Capturing the Friedmans)
- خرده نان (Crumb)
- استرس: پرتره یک قاتل (Stress: Portrait of a Killer)
- مارونکول (Marwencol)
این ده مستند روانشناختی برجسته و تأثیرگذار که در ادامه معرفی خواهند شد، درباره روانشناسی ذهن و رفتار انسانی هستند. در معرفی مستند های ذهن و رفتار به بررسی چهره‌ها و وقایعی می‌پردازیم که روانشناسی را شکل داده‌اند، به درون ذهن انسان نفوذ کرده‌اند، آزمایش‌های اجتماعی تأثیرگذاری را به تصویر کشیده‌اند و جنبههای بسیاری از این حوزه را روشن کرده‌اند.
آزمایش زندان استنفورد (The Stanford Prison Experiment)
در سال 1971، روان‌شناس «فیلیپ زیباردو»، آزمایشی جنجالی را در دانشگاه استنفورد انجام داد که تا به امروز تاثیرات آن همچنان مورد بحث است. آزمایش زندان استنفورد با هدف بررسی تاثیرات روانشناختی قدرت‌های تصوری روی انسان‌ها طراحی شد.
در این آزمایش، 24 دانشجوی مرد دانشگاه به طور تصادفی نقش‌های زندانی یا نگهبان را در یک زندان ساختگی که در زیرزمین بخش روانشناسی دانشگاه ساخته شده بود، به عهده گرفتند. این آزمایش به سرعت از کنترل خارج شد و حقیقت‌های نگران‌کننده‌ای در مورد رفتار انسانی آشکار کرد که حتی خود «زیباردو» نیز پیش‌بینی نمی‌کرد.
مستند اقتباسی از این آزمایش که در سال 2015 ساخته شد، یکی از برترین مستند های رفتارشناسی بود که به بازسازی درام‌گونه‌ای از این مطالعه پرداخت و سوالات اخلاقی مطرح شده توسط آن را بررسی کرد. کارگردان، «کایل پاتریک آلورز»، تلاش کرد تا رویدادها را به‌طور دقیق و واقع‌گرایانه به تصویر بکشد و فضای ملموسی از خشونت و تحقیر روزافزون را منتقل کند.
مستند و جذاب آزمایش زندان استنفورد تماشاگران را به تفکر در مورد مرز باریک بین خشونت و اطاعت وادار می‌کند.
بررسی مغز با دیوید ایگلمن (The Brain with David Eagleman)
سریال شش‌ساعته بررسی مغز با دیوید ایگلمن به میزبانی دانشمند اعصاب و روان، «دیوید ایگلمن» می‌رود و بررسی می‌کند که چگونه مغز واقعیت‌های ما را شکل می‌دهد. این برنامه با ترکیب تحقیقات علمی و داستان‌سرایی تخیلی، فرآیندهای عصبی پشت پدیده‌هایی مانند سینستزی، تشخیص چهره و خاطرات رویایی را روشن می‌سازد.
«ایگلمن» و کارشناسان از حوزه‌های مختلف تجربیاتی انجام میدهند که نشان می‌دهد چگونه ادراک، زمان و آگاهی همگی به مکانیزم‌های خاص مغزی بستگی دارند.
مغز علاوه بر پوشش پدیده‌های شناختی گسترده، به بررسی مغزهای منحصربهفرد افراد نیز می‌پردازد که از جمله افراد مبتلا به اوتیسم که توانایی‌های استثنائی دارند، مردی با آسیب مغزی گسترده و زنی که هیچگاه احساس ترس نمی‌کند، از بررسی‌های جذاب آن هستند.
استفاده از ابزارهای پیشرفته، استعاره‌های زنده و بازسازی‌های سینمایی به درک پیچیدگی‌های مغز کمک می‌کند. کنجکاوی «ایگلمن»باعث می‌شود تا تماشاگران رابطه خود را با ذهنشان به‌طور بنیادی بازنگری کنند. این برنامه که یکی از مستند های تحلیل ذهن مناسب برای تمام سنین محسوب می‌شود، هم سرگرم‌کننده و هم بسیار آموزنده است، به‌عنوان یک ورودی قابل دسترس برای درک پیچیدگی‌های شگفت‌انگیز مغز عمل می‌کند.
سه غریبه همسان (Three Identical Strangers)
در سال 1980، سه جوان دریافتند که آن‌ها سه‌قلوهای یکسانی هستند که از بدو تولد از هم جدا و توسط خانواده‌های مختلف به فرزندخواندگی پذیرفته شده‌اند. دیدار این سه نفر که حالا 19 ساله بودند، به سرعت به جستجوی پاسخ‌هایی در مورد ریشه‌های مرموز و جدایی‌شان تبدیل شد و یکی از آثار برتر روانکاوی را خلق کرد.
مستند سه غریبه همسان که در سال 2018 به کارگردانی «تیم واردل» ساخته شد، داستان باور نکردنی «بابی شافرن»، «دیوید کلمن» و «ادی گالن» را از طریق مصاحبه‌هایی با خود سه‌قلوها روایت می‌کند. در حالی که این سه برادر به بررسی انگیزه‌های مشکوک آژانس فرزندخواندگی‌شان می‌پردازند، یک آزمایش نگران‌کننده درباره طبیعت و تربیت آشکار می‌شود.
«تیم واردل»، کارگردان این مستند روانشناختی به‌طور ماهرانه‌ای رابطه عاطفی و برادرانه این سه نفر را با افشاگری‌های ناخوشایند درباره دوران کودکی‌شان به‌عنوان سوژه‌های تحقیقاتی بدون نظارت ترکیب می‌کند.
مستند سه غریبه همسان که هم شاد و هم نگران‌کننده است، یک بررسی جذاب از اراده آزاد از منظر یک آزمایش روانشناختی غیراخلاقی با سه شرکت‌کننده بی‌خبر ارائه می‌دهد.
یک روش خطرناک (A Dangerous Method)
روانشناسی در سینما نیز ریشه دوانده است. فیلم یک روش خطرناک به کارگردانی «دیوید کراننبرگ»، روزهای اولیه روانپزشکی را از طریق روابط پیچیده میان «کارل یونگ»، «زیگموند فروید» و «سابینا اسپیلرین» به تصویر می‌کشد. این سه پیشگام روان‌تحلیلی درگیر مثلث روانی‌ای می‌شوند که تأثیر زیادی بر ایده‌های رادیکال آن‌ها، به ویژه در مورد جنسیت، سرکوب و ناخودآگاه، داشت.
«ویگو مورتنسن»، «مایکل فاسبندر» و «کیرا نایتلی» به ترتیب نقش‌های «فروید»، «یونگ» و «اسپیلرین» را ایفا می‌کنند و با بازی‌های قدرتمند خود، نقاط ضعف و قدرت‌های نهفته در پشت کار حرفه‌ای این شخصیت‌ها را به نمایش می‌گذارند.
درگیری‌های فکری و احساسی آن‌ها سوالاتی چالش‌برانگیز در مورد ماهیت ذهنی فرآیند تحلیل روانشناختی مطرح می‌کند و یکی از فیلم های روانشناختی مشهور را به وجود می‌آورد.
یک روش خطرناک با کارگردانی زیبا و بازی‌های مرکزی جذاب، تماشاگران را به درون نقطه آغازین روانکاوی در یک دوران تاریخی پر از تحولات در این حوزه می‌برد.
رابطه عاشقانه من با مغز (My Love Affair with the Brain)
دکتر «ماریان دایموند»، عصب‌شناس پیشگامی بود که کشفیات انقلابی در زمینه پلاستیسیتی مغز و تأثیرات تقویتی آن داشت. فیلم مستند رابطه عاشقانه من با مغز که در سال 2016 منتشر شد، مسیر علمی او را از دشواری‌های دنیای مردانه دانشگاهی تا شهرت جهانی در مطالعه آناتومی مغز روایت می‌کند.
کارگردان، «کاترین رایان» و «راوی سوزان ساراندن«، با ادای احترام به تحقیقات «دایموند» در زمینه تأثیرات محیطی بر مغز، از روابط اجتماعی گرفته تا ورزش جسمانی، داستان او را روایت می‌کنند.
صحنه‌های دراماتیزه شده از روزهای دانشجویی او، چالش‌هایی را که به عنوان یک زن در عرصه علم با آن‌ها روبه‌رو بود، به تصویر می‌کشد و در عین حال اراده و نبوغ او را نمایش می‌دهد.
مستند با مصاحبه‌های احساسی و تصاویری از سخنرانی‌های «دایموند»، به محبت و کنجکاوی که محرک کار او بود، پرداخته و میراث او را در زمینه علوم اعصاب، از جمله اثبات این که مغز آلبرت اینشتین به اندازه‌ای که تصور می‌شد بزرگ‌تر نبوده، گرامی می‌دارد.
اوتیسم: موزیکال (Autism: The Musical)
مستند اوتیسم: موزیکال داستان پنج کودک مبتلا به اوتیسم را دنبال می‌کند که خودشان یک نمایش موزیکال زنده می‌نویسند و اجرا می‌کنند. فیلمساز، «تریشیا ریگان» چالش‌ها و لحظات پیشرفت این کودکان را در طول تمرینات به تصویر می‌کشد. فرآیند خلاقانه آن‌ها، نگاهی به افکار، احساسات و توانمندی‌های کودکان مبتلا به اوتیسم می‌اندازد و یکی از بهترین مستند های اجتماعی و روانی را به وجود می‌آورد.
اوتیسم: موزیکال یک جشن احساسی از دستاوردهای دشوار به‌دست‌آمده گروه بازیگران روی صحنه و رشد شخصی آن‌ها پشت‌صحنه است. این مستند بیش از همه بر انسانیت و فردیت کسانی که به اوتیسم مبتلا هستند تأکید می‌کند.
دستگیری فریدمن‌ها (Capturing the Friedmans)
در دهه 80 میلادی، خانواده «فریدمن» به‌نظر می‌رسید که یک خانواده متوسط و معمولی یهودی در لانگ آیلند باشند، تا اینکه پدر خانواده، «آرنولد» و پسر کوچک‌ترش «جسی»، به اتهامات تکان‌دهنده‌ای از سوءاستفاده جنسی از کودکان دستگیر شدند.
مستند نامزد اسکار دستگیری فریدمن‌ها بینندگان را به درون فروپاشی این خانواده می‌برد. با استفاده از مصاحبه‌هایی با «جسی فریدمن» و مادرش، ویدیوهای خانگی از قبل و حین تحقیقات پلیسی و فیلم‌های آرشیوی صریح، کارگردان تصویری صمیمی اما مبهم از یک خانواده در بحران ارائه می‌دهد.
خرده نان (Crumb)
هنرمند معروف کمیک‌های زیرزمینی، «رابرت کرامب»، در دهه 60 در صحنه ضدفرهنگی با تصاویری تحریک‌آمیز و جنسی خود به شهرت رسید. مستند کرامب با استفاده از مصاحبه‌ها و تحلیل‌های هنری، به بررسی روانشناسی و روابط ناکارآمد خانوادگی می‌پردازد که آثار او تحت تأثیر قرار داده‌اند.
کارگردان، «تری زویگاف»، نقاشی‌ها و نوشته‌های خود «کرامب» را با بحث‌هایی درباره دوران کودکی پرآشوب، مشکلات جنسی و تمایلات او به بیماری‌های روانی ترکیب می‌کند.
این مستند همزمان به شکستن تابوها در آثار هنری او و نیز انگیزه‌های روانشناختی پشت چنین تصاویری پرداخته و از این طریق، چهره‌ای آسیب‌دیده و خودتنفر از این هنرمند به نمایش می‌گذارد که هنر خود را به‌عنوان ابزاری برای بیرون راندن شیاطین شخصی‌اش به کار می‌برد. در نهایت، مستند به‌وضوح نشان می‌دهد که حتی چهره‌های نمادین ضدفرهنگی نیز نمی‌توانند از تأثیرات دوران کودکی خود فرار کنند.
استرس: پرتره یک قاتل (Stress: Portrait of a Killer)
مستند استرس: پرتره یک قاتل که توسط نشنال جئوگرافیک تهیه شده، به بررسی تأثیرات استرس بر ذهن و بدن انسان می‌پردازد. عصب‌شناس معروف استنفورد، «رابرت ساپولسکی»، در این مستند به نقاط مختلف جهان سفر می‌کند و با کارشناسان مختلف مصاحبه می‌کند تا دریابد که استرس مزمن چگونه می‌تواند شیمی مغز را تغییر دهد و منجر به بروز بیماری‌های تهدیدکننده زندگی شود.
این مستند شامل مطالعه‌های موردی از ساکنان فقیر آفریقای جنوبی پس از آپارتاید و همچنین دانش‌آموزان موفق آمریکایی است. «ساپولسکی» جمعیت‌هایی را بررسی می‌کند که در معرض عوامل استرس‌زای دائمی مانند فقر، تبعیض و کاهش استقلال قرار دارند. تأثیرات این عوامل شامل اختلالات اضطرابی، PTSD و بیماری‌های قلبی است.
مستند استرس: پرتره‌ای از یک قاتل به طرز جذابی نشان می‌دهد که چگونه استرس مزمن می‌تواند ساختار مغز را تغییر و رفتار انسان‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
مارونکول (Marwencol)
مستند ماروئنکول به بررسی سفر منحصر به فرد هنرمند «مارک هوگانکامپ» پس از آسیب مغزی و از دست دادن حافظه‌اش می‌پردازد که به‌واسطه آن، او شروع به ساخت صحنه‌های کوچک جنگ جهانی دوم با عروسک‌ها به عنوان شکلی از درمان کرد.
کارگردان «جف مالمبرگ» در این مستند نشان می‌دهد که «هوگانکامپ» چگونه دنیای خیالی پیچیده‌ای به نام ماروئنکول ساخت و با آن برای پردازش درد و رنج خود مواجه شد. از طریق مصاحبه‌های عمیق و فیلمبرداری از زوایای مختلف، مالمبرگ تصویرگر صمیمی یک ذهن خلاق است که در حال بازسازی خود است. دوستی‌های «هوگانکامپ» با هنرمندان دیگر و افزایش توجه عمومی به کار او نیز در فرآیند بهبودی او نقش داشت.
ماروئنکول قدرت ترمیم‌گر تخیل و پیوند انسانی در مواجهه با سختی‌ها را نشان می‌دهد. بالاتر از همه، این فیلم قابلیت هنر را در ایجاد معنای تاریکی درونی برجسته می‌کند.
سوالات متداول
مستند روانشناختی چیست؟
مستند های روانشناختی نگاهی عمیق و آموزنده به جنبههای گوناگون ذهن انسان و تعاملات اجتماعی ما ارائه میدهند.
یکی از فیلم های روانشناختی مشهور که «دیوید کراننبرگ» آن را کارگردانی کرده است چه نام دارد؟
فیلم یک روش خطرناک به کارگردانی «دیوید کراننبرگ»، روزهای اولیه روانپزشکی را از طریق روابط پیچیده میان «کارل یونگ»، «زیگموند فروید» و «سابینا اسپیلرین» به تصویر می‌کشد.
بیشتر بخوانید:
- بهترین مستند های درباره موسیقیدانان
- بهترین فیلم های مستند Apple TV بر اساس IMDB
- بهترین مستند های ایرانی
- بهترین مستند های سیاسی
- بهترین مستند های حیات وحش
نظر شما درباره‌ی مطلب بهترین مستند های روانشناختی چه بود؟ لطفا نظرات خود را در بخش کامنت با فیگار و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.