در نوشتار نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی به بررسی موشکافانه آخرین فیلم این کارگردان ایرانی مطرح خواهیم پرداخت. با فیگار همراه ما باشید.
فیلم قهرمان چهارمین فیلمی است که فرهادی با آن به مسابقه کن دعوت شده است. قبلتر اصغر فرهادی فیلمهای مختلفی را در فضاهای خاص و دراماتیک منحصر به فرد خودش در کشورهای مختلف امتحان کرده است.
اما آخرین فیلم او باز با تاریخ و فرهنگ وطن خودش درآمیخته است. فیلمی که نزدیکتر به فروشنده است و حتی به سینمای دهه 90 ایران نزدیکتر است: داستانی درباره اخلاق و گناه در جامعه. با نوشتار تحلیل فلسفی قهرمان اصغر فرهادی همراه سایت فیگار بمانید.
نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی
ناپایداری یک قهرمان در عصر تکنولوژی
در فهرست زیر در یک نگاه شما را با مطالبی که در ادامه نوشتار نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی اصغر فرهادی به آنها اشاره شده است، آشنا خواهیم کرد:
- امیدی واهی در عصر تکنولوژی
- مفهومی کلیشهای و غیر قابل انکار
- زندان و کابوسی پارادوکسآلود
- تشخیص سخت درست یا غلط بودن
- داربستهای نمادین
- مسئله قهرمانی
- اختلال و پاتوس در ساختار روایی فرهادی
- مکان دراماتیک در ذهن تئاتری فرهادی
- شخصیتها به مثابه نمادهای تاثیرگذار اجتماعی
- نظر منتقدین سایتهای معتبر سینمایی جهان
- جمعبندی
- عوامل فیلم قهرمان
شخصیت اصلی این بار چیزی نیست جز یک روشنفکر که با رفتاری منحصر به فرد با بازی امیر جدیدی همراه شده است. امیر جدیدی با بازی در نقش رحیم، تقریباً زیست را با مفهومی چون مفهوم سادگی به تصویر میکشد. او به دلیل بدهی به زندان رفته است. وی شخصیتی طلاق گرفته را با پسری که لکنت زبان دارد به ما نشان میدهد. اما رحیم سرشار از امید است. درواقع در ادامه نوشتار تحلیل روانشناختی فیلم قهرمان قرار است به این امید واهی اودر عصر تکنولوژی بپردازیم.
امیدی واهی در عصر تکنولوژی
امیدی واهی در عصر تکنولوژی یا همان عصر ناپایداری با سرعت هرچه تمام تر. عصری که هیچ چیز کنار هیچ چیز توان ایستادن ندارد و مفاهیم مدام روی هم میلغزند تا شکل خاص خود را در هر لحظه بگیرند. رحیم دوست جدیدی در گفتار درمانی پسرش پیدا کرده است که گویا کیفی پر از طلا را پیدا کرده است.
آن دو امیدوارند که پول حاصل از این سکه ها رضایت طلبکاران رحیم را فراهم کند تا جایی که رحیم پس از مرخصی خود مجبور به بازگشت به زندان نباشد. با این حال، رحیم عذاب وجدان دارد. سعی میکند صاحب کیف را پیدا کند و در نهایت کیف را به صاحبش تحویل میدهد.
این امر، رحیم را در کوتاه مدت غرق در پیچیدگیهای دنیای تکنولوژی و رسانه میکند. همه چیز در ساختار روایی فیلم قهرمان اصغر فرهادی، در تب و تابِ پر از تنشِ یک زندانی نمونه بنام رحیم، در جریان است، رحیمی که فکر میکند همه چیز نمایشی بیش نیست.
فرهادی این مسئله را با بالا و پایین کردن و بازی با زوایای مختلف این مسئله، توانسته است تغییرات ناپایدار خلق و خوی بشر را در جامعه حال حاضر، اشتباهاتی که رحیم مرتکب میشود و تضاد درونی و بیرونی او را توصیف کند.
از طرفی، این فیلم یک فیلم معاصر درباره مکانیسم های محبوبیت تولید شده توسط رسانه ها، هیاهوها و ناک اوت های بعدی است. اما با وجود بازی کلیشهای امیر جدیدی و منسجم نبودن ساختار روایت به هوای اصغر فرهادی بودن، داستانی اخلاقی اما ابتر را خواهیم دید. در ادامه به مفاهیم کلیشه ای در تحلیل فیلم قهرمان فرهادی خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید:
مفهومی کلیشهای و غیر قابل انکار
ما با دروغها و هیجان های زودگذری که پزشکان مجازی یا مشاوران رسانه ای میدهند و با همهی آزمایش ها و پشیمانی های نمایشی در منجلاب رسانه ها، مشاوران روابط عمومی که مدام نقابها را عوض میکنند و حزب باد هستند کاملا آشنا هستیم. و به همهی آنها عادت کردهایم.
به نظر میرسد این سادگی صادقانه نیازی به تصویر کشیدن ندارد. فرهادی لازم بود به جای نشان دادن این تصاویر و مطرح کردن مفاهیمی اینچنینی به عمق مسائل و راهکارهایی جهت قبول کردن و در نتیجه به آرامش رسیدن بدون افسرده شدن میپرداخت.
نشان دادن موضوعی که امری غیر قابل انکار است و هیچ راهی برای بهبود آن وجود ندارد کاری عبث و خارج از رسالهی سینمایی است که ما سراغ داریم. شاید منتقدان خارجی فکر میکنند این مفاهیم برای یک کشور جهان سومی لازم باشد اما آنها بی خبرند از سرعتی که تکنولوژی در آگاه سازی انسان ها از شرایط ایجاد میکند. این مفاهیم در این فیلم برای کشور ایران، نه تنها چاره ساز نیست بلکه امری دستمالی شده و غیر قابل انکار و حتی از حقیقت به دور است.
زندان و کابوسی پارادوکسآلود
زندان، زندانیان را در یک پارادوکس کابوسآلود به دام میاندازد. زیرا حبس شدن، زندگی انسان را برای بدست آوردن آنچه به زیست خود بدهکار است، سخت میکند، و باعث ناامیدی و انزجار بیشتر میشود. در ایران، همانطور که برای فیلم قهرمان اصغر فرهادی آستینها بالا میرود، هر مقدار از لطفی که به بدهکاران زندانی اعطا میشود، به هوی و هوس شخصی طلبکاران آنها بستگی دارد.
بیشتر بخوانید:
رحیم با بازی امیر جدیدی در فیلم فرهادی با چنین وضعیتی روبرو است. طلبکار وی، برادر همسر سابق او، بهرام (محسن تنابنده) است و اکنون کینه عمیقی در جهت همین طلبکاریاش نسبت به او دارد.
تشخیص سخت درست یا غلط بودن
با پیدا کردن سکه ها آنچنان که انتظار دارید عنصر ارزشمندی برای رهایی رحیم نیست. و اینکه بهرام در مورد طلبکاری خود سازش ناپذیر است. همانطور که گفته شد رحیم تصمیم میگیرد به جای استفاده از آن پول برای رهایی خود و برگشتن به زیست نرمالش زنی را که کیف را گم کرده است، پیدا کند.
ساختار روایت فرهادی از همین جا به آرامی پیچیده و در نهایت، تشخیص اینکه کجا باید همدردی کنیم، دشوار میشود. یکی از خصوصیات فیلمهای فرهادی همین است که شما به هیچوجه نمیتوانید تشخیص دهید چه چیزی در آن موقعیتی که در جریانش قرار گرفتهاید درست است و چه چیزی غلط.
داربستهای نمادین ؛ نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی
البته به نظر میرسد که هدف فرهادی این باشد که مفهوم یک قهرمان را بهم بریزد و از نگاه خودش معنا کند. این فیلم با ملاقات رحیم با شوهر خواهرش حسین (علیرضا جهاندیده) در مقبره خشایارشاه اول، پادشاه محبوب ایران باستان آغاز میشود.
این که تصاویر قهرمانان باید لابلای ساختار دراماتیک فیلم حفظ شوند، یکی از مشاهدات اساسی فیلم است. بعداً تأکید آن بر نحوه گزارش گیری اخبار و رسانه های اجتماعی از تحریف های کوچک داستان رحیم است که شروع به منسجم شدن همه چیز در ساختار روایت فرهادی میکند. بالا و پایین رفتن رحیم از داربست هایی که بر روی مقبره قرار دارند یکی از معدود لحظات تقریباً نمادین در فیلم A Hero است. که در ادامه ظهور و سقوط ابعادی شخصیت او را به عنوان یک عزیز در شبکه های اجتماعی پیش بینی میکند.
مسئله قهرمانی ؛ نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی
مسئله قهرمانی، با سوالات درباره حقیقت جایگزین میشود و ارزش اجتماعی آن بسیار زیاد است. در حالی که رحیم سعی میکند از محاصره روانیی که بهرام آن را تحریک میکند فرار کند.
وی در تلاش برای دستیابی به آزادی خود و بازخرید آینده خود و فرخنده، شروع به اتخاذ استراتژی های شکل دادن به مجموعه خیریه زندان که برای او به نکتهای طلایی تبدیل شده است، میکند.
اینکه کدام دروغ موجه است، چه انگیزه ای آنها را وادار میکند و چقدر باید آنها را گسترده کرد… نگرانی های اخلاقی است که فرهادی با تشدید دقیق تنشها در ساختار متنی که نوشته است، نشان میدهد. در ادامه با نوشتار نقد قهرمان همراه ما بمانید.
اختلال و پاتوس در ساختار روایی فرهادی
از برخی جنبه ها، همه چیز کاملاً حساب شده است، زیرا حل این تنش شامل بیداری اخلاقی ساختگی متمرکز بر پسر رحیم است که دارای اختلال گفتاری شدید میباشد. در طول مدت فیلم، استفاده فرهادی از ناتوانی پسر در به دست آوردن امتیازات پاتوس (پاتوس بر احساسات مخاطبان تأکید دارد. امروزه از این اصل هم برای تحریک احساسات مثبت و هم احساسات منفی استفاده میشود.) بسیار خوب باعث تحریک بیننده میشود.
بیشتر بخوانید:
در حالی که قهرمان به وضوح به عنوان مثالی در بین مسائلی فراتر از زندگی لحظهای شخصیتهایش در نظر گرفته شده است. هیچ شخصیت دیگری در فیلم احساس نمیشود که اضافی باشد. در حقیقت، مولفه مهم در فیلم قهرمان، شامل تضعیف درک اولیه ما از بهرام سختگیر، نبخشیدن بهرام به عنوان یک تنش کاملا شرورانه، و رحیم قربانی که مستقیماً در ورطهی بی گناهی دست و پا میزند، است.
این همدردی متناوب است که ناشی از تغییر تقریباً نامحسوس در تأکیدات فرهادی در یک صحنه معین است. مانند صحنه ای که رحیم به طور اتفاقی در یک بازار با بهرام روبرو میشود که به فیلم عناصر احساسی و اخلاقی خود را میبخشد. در چنین لحظاتی، یک قهرمان نشان میدهد که این مسئله، چیزی فراتر از یک اتفاق یا مسئله سیاستمدارانه درباره بی عدالتی های ناگوار، برای یک زندانی بدهکار است. همچنین یک بررسی نمایشی از نحوه افزایش قهرمانان ما بر روی پایه های شبکه های اجتماعی است که از حقیقت آشفته و گاه غیر قابل نفوذ زندگی انسان ها میکاهد.
مکان دراماتیک در ذهن تئاتری فرهادی
به نظر میرسد به دلیل کار در تئاتر، اصغر فرهادی نویسنده و کارگردان فیلم قهرمان بتواند در شگفت انگیزترین مکان ها درام را پیدا کند. بعد از فیلم اسپانیایی همه می دانند با ستاره هایی چون پنه لوپه کروز و خاویر باردم، او با یک قهرمان (قهرمان)، یک فیلم بسیار خوب درباره صداقت، افتخار، ارزش و مفاهیم آزادی، به ایران بازگشته است.
زندانها یکی از مکانهای کلیدی و دراماتیک در سینمای معاصر ایران هستند. مکان هایی به عنوان مکانهای پر از تنش و مجازات به مثابه یک حبس استعاری در یک جامعه خشک و قراردادی. در A Hero ، زندان یک قفس در باز است، جایی که قهرمان از یک طبقه کارگر در تلاش برای رهایی از جایی است که باز زندان است.
رحیم ( امیر جدیدی ) در ساختار روایتی این فیلم در تلاش است سرنوشت خود را انتخاب کند. کارگردان فیلم A Separation ، اولین فیلم ایرانی برنده جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان با یک درام طبقه متوسط برگشته است. بسیار دور است، A Hero فرهادی را در یک داستان پیچیده از نیمه واقعیت ها و دروغ هایی که به طور فزاینده ای پیچیده میشوند، به اصول داستان سرایی ملی باز گرداند.
مکانی که برای فیلمبرداری فیلم قهرمان انتخاب شده شیراز است و در اولین صحنه، ما با یک شخصیت قهرمان صادق اما ساده لوح روبرو میشویم. این صحنه روی صخره ای صاف و حاوی مقبره های سلطنتی تخت جمشید اتفاق میافتد.
جایی که پادشاهان امپراتوری هخامنشی در آن آرامیده اند. رحیم که به تازگی با مرخصی دو روزه از زندان آزاد شده است، از یک داربست بلند که با طناب بسته شده است و قبلتر از وجود نمادین این داربستها گفته بودیم، بالا میرود.
به نظر میرسد از هر نظر به مکانی مرگآلود و دلهرهآور اشاره دارد. به موقعیتی اشاره دارد که قهرمان فیلم فرهادی هر لحظه قرار است سقوط کند. درواقع قرار است پیچ و مهرههایی که توسط انسانها، داربستها را به هم وصل کرده اند، تا او بالا برود، باز شوند و با یک سقوط… طعم مرگ را بچشد.
در این چشم انداز نمادین، او با علیرضا جهاندیده ملاقات میکند و با هم در مورد راه های بازپرداخت بدهی قدیمی که سه سال پیش او را به زندان فرستاده بود بحث میکنند. در ادامه با نوشتار نقد و بررسی فیلم قهرمان همراه ما باشید.
شخصیتها به مثابه نمادهای تاثیرگذار اجتماعی
بهرام، مغازه داری است که مظهر بدخواهی و پستی میباشد. او همه این بلاها را در ساختار روایت فرهادی سر رحیم جوان میآورد. که قبلا با خواهرش ازدواج کرده و تمام تلاش خود را برای از بین بردن ارزش و احترام او و نگه داشتن او در زندان انجام میدهد.
فیلمنامه فرهادی بیننده را به وسط یک داستان تاریک درباره کیف گمشده فرو میبرد. زنی منتظر است سوار اتوبوس شود و کیف دستی حاوی 17 سکه طلا. اما قبل از رسیدن به ایستگاه بعدی، او متوجه میشود که کیف نیست.
بیشتر بخوانید:
آنچه میبینیم این است که فرخنده سکه های طلا را به رحیم میدهد. آنها با هم سعی میکنند طلاها را بفروشند. اما قیمت آنها بسیار پایین است. حتی به اندازه نیمی از پولی که بدهکار است هم نمیشود. رحیم در حالی که تمام درها به روی او بسته شده، وجدانش بیدار میشود، برای صاحب کیف شروع به استفاده از تکنولوژی میکند.
در ادامه… خبر خیرخواهی او به گوش میرسد و مقامات زندان با آگاهی از تصویر او به شمایلی از یک قهرمان، یک گروه تلویزیونی را برای مصاحبه با او می فرستند. جدیدی در بهترین حالت خود لذت ساده لوح گونهی رحیم را از اینکه به عنوان یک قهرمان شناخته میشود، پس از یک عمر که مانند یک کرم با او رفتار میشود، نشان میدهد. از همه مهمتر، او از نظر پسرش قهرمان میشود، پسری جدی با اختلال گفتاری. این مسئله بسیار ما را یاد فیلم اومبرتو دی به کارگردانی دسیکا که یکی از کارگردانان مهم سبک نئورئالیسم ایتالیا است، میاندازد.
انتشار داستان رحیم در روزنامه و پخش آن از تلویزیون احساسات را برانگیخته میکند. در این مرحله تار و پود ساختار روایی فیلم قهرمان فرهادی بافته میشود و تمام کاری که او باید انجام دهد این است که رشته ها را بکشد تا آن را به دور گردن قهرمان روایت خود محکم کند. مردم شروع به شک و تردید در داستان و انگیزه های او میکنند. در ادامه با نوشتار نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی همراه فیگار بمانید.
نظر منتقدین سایتهای معتبر سینمایی جهان
در ادامه نوشتار نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی به نظر چند منتقد سینمایی که در سایتهای معتبر جهانی فعالیت دارند اشاره خواهیم کرد؛ در ادامه با فیگار و نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی همراه ما باشید:
Screen Daily Lee Marshall
امتیاز 90 از 100
در عصری که شبکه های اجتماعی محبوبیت را به یک مقیاس فرضی مشخص میکند، قهرمان واقعی بودن چه معنایی دارد؟ اگر کار درستی انجام داده اید، آیا خوب است که واقعیت را تغییر دهید و با کمی بازیگوشی دیگران را متقاعد کنید که اصالت دارید؟ و اگر دفاع از ناموس خود به طور حتم به معنای بی آبرویی از شخص دیگر است، چه باید بکنید؟ درام جدید کارگردان ایرانی اصغر فرهادی این سوالات و سایر سوالات اخلاقی را در یک درام واقعاً جذاب پایه ریزی میکند که توسط عملکرد مرکزی قابل توجه امیر جدیدی به عنوان یک قهرمان به تصویر کشیده میشود.
IndieWire David Ehrlich
امتیاز 83 از 100
فرهادی با فیلم قهرمان از پتانسیلهای روایتی خود خوب استفاده میکند. زیرا وی با یک پیش فرض کلاسیک شروع و با نیروی کافی گریز از مرکز به اطراف با مخاطبش کاری میکند که در لابلای فضاهای ساختار روایی خود گیر کند و توانایی تشخیص درست و غلط را نداشته باشد، حتی وقتی دلسوزی های شما به هر جهت قابل تصوری باشد. ساده ترین و مهمترین فیلمی که فرهادی از زمان دستیابی به موفقیت بین المللی خود در 10 سال پیش ساخته است، فیلم قهرمان است.
The Guardian Peter Bradshaw
امتیاز 60 از 100
فیلم قهرمان یک پیش فرض مبتکرانه و عالی است، مانند یک داستان کوتاه ادبی. با این وجود سوراخ های طرح از همان ابتدا مشخص است. هیچ کس از رحیم این سوال واضح را نمی پرسد: اگر او می خواست شهروند خوبی باشد، چرا کیف پیدا شده را به راحتی در ایستگاه پلیس تحویل نداد؟
در این فیلم دو دعوای هشدار دهنده و بی نظم وجود دارد و نه درگیری و سرانجام روایت این است که آن دستگاه مدرن و در عین حال راحت را روشن کنید: ویدیوی مخفیانه تلفن همراه، که به نظر می رسد رحیم باج خواهی میشود، اما سپس در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشته میشود. رسانه ها برای تسهیل حرکت دیگری در طرح فیلم قهرمان جذابیت خاصی را به آن میدهد.
جمعبندی ؛ نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی
جالب توجه است که برای یک فیلم ایرانی، قدرت شبکه های اجتماعی نقش زیادی در گره گشایی قهرمان دارد و چندین نکته در مورد اینکه آیا حقایق در این فضای ناپایدار، شکل خود را میگیرند؟ شاید پر تنشترین صحنه فیلم، پسر رحیم باشد که با توجه به شرایطی که دارد تمام تلاش خود را میکند که چهره ساخته شده پدرش را در جامعه تغییر دهد.
فیلم ساده و تقریبا با تصویربرداری و روشنایی خاصی که در لابلای این همه تاریکی دارد و ایجاد این پارادوکس نوری فیلم را تاثیر گذار نشان میدهد. به نظر میرسد یکی از فیلمهای مهم امسال با ساختار نسبتا متناسب، هرچند کلیشه ای فرهادی است. در فیلم قهرمان همه چیز به قدری محتمل، غریب اما آشنا است که رویدادها از کیفیت کهن الگویی برخوردارند. زنجیره دروغ های پایان ناپذیر و غریزی که شخصیت ها را به بردگی می کشد.
نکات
- نقشآفرینی خوب و یکدست اکثر تیم بازیگری
- سکانسهای مختلف فیلم، بسیار باورپذیر کار شدهاند
- فیلمبرداری بسیار خوب، خصوصا از لحاظ کادربندی
- استعارههای به کار رفته در فیلم، دقیق و سنجیده هستند
- نقشآفرینی عالی و بینقص «امیر جدیدی» در نقش «رحیم»
- فیلم در به چالش کشیدن ذهن مخاطب بسیار موفق عمل میکند
- فیلم پر از تعلیق است و همین موضوع باعث میشود داستان، جذابیت خود را تا پایان حفظ کند
- کاراکترهای مختلف، به خوبی ساخته و پرداخته میشوند و رفتار و گفتار هر کدام از آنها، منحصربهفرد است
- فیلم، موضوعات متعدد و بنیادین اجتماعی را شامل میشود و هر کدام از آنها را به بهترین نحو مورد بررسی قرار میدهد
- نقشآفرینی ضعیف سارینا فرهادی در نقش نازنین
شما در ادامه با خواندن نوشتار 5 دلیل برای تماشای قهرمان در سینما محکوم به دیدن فیلم جدید اصغر فرهادی شوید.
- فرهادی جسورتر در پرداختن به مضمون مورد علاقه خود
- یک امیر جدیدی درخشان که تا به حال ندیدهایم
- یک امیر جدیدی درخشان که تا به حال ندیدهایم
- داستان واقعگرایانه، پرتعلیق و به دور از شعار
- دست بالا گرفتن مخاطب و نقشهای فرعی جذاب
- کنجکاوی برای تماشای نماینده اسکار
عوامل ؛ نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی
- کارگردان: اصغر فرهادی
- تهیهکننده: اصغر فرهادی و الکساندر ماله-گی
- نویسنده: اصغر فرهادی
- بازیگران: امیر جدیدی، محسن تنابنده و فرشته صدرعرفایی
- تدوینگر: هایده صفییاری
- کشور: ایران و فرانسه
- زبان: فارسی ؛ تحلیل فیلم قهرمان فرهادی
بیشتر بخوانید:
از همراهی شما تا انتهای نوشتار تحلیل فلسفی قهرمان اصغر فرهادی سپاسگزار هستیم. حتما ما را با نظرات خود در رابطه با این نوشتار آگاه کنید. شما میتوانید به عنوان نویسنده مهمان در سایت فیگار عضو شوید و علاوه بر اشتراک نظرات خود در رابطه با مقالهها، نقدها و مطالب خودتان را نیز انتشار دهید. برای مطالعه فراخوان مرتبط با آن بر روی لینک نویسندگی مهمان کلیک نمایید.
سلام و خداقوت.
عااالی بود ممنونم
ین آقای فرهادی معلوم میشه که نوجوانی و دوران کودکی بسیار بسیار بد و زندگی تحقیرآمیزی داشته .
نتیجه تفکرات ، اعتقادات، باورها و تربیت هرکسی در آثار ،دیدگاه ها و تولیدات فکری، فرهنگی، در قالب نوشتار ،گفتار، فیلم و … نمود پیدا میکند.
شهرت ایشان از بلد کردن و سیاه نمایی مشکلات کشور می باشد بسیار مشمئز کننده تحقیر آمیز و تهوع آور هست همچین شهرتی و باعث خجالت و سرافکندگی اهل هنر ایران زمین .
از دروغ گفتید من میگم اینکه هیچی سرجای خودش نیست بله داماد رحیم در نقش رستم کار میکرد و پشت لباسش نوشته شده بود مجموعه تخت جمشید.این هم مثل شخصیتهای فیلم که نزدیک به واقعیت صحبت میکردند اما واقعیت نبود در شهر مرودشت کار میکرد و هیچ صحبتی از آن نشد.من که خیلی از فیلم خوشم اومد
ببخشید بنده به عنوان یک ببینده فیلم یه چیز فقط میتونم بگم
قهرمان واقعی داماد خانواده بود که بدون هیچ چشم داشتی و بدون ذره ای منفعت طلبی تمام تلاشش رو برای برادر زنش انجام داد 😁😁😁