Flee مستندی به فُرمِ انیمیشین است. در نقد انیمیشن Flee به تکنیک‌های بکار رفته در آن خواهیم پرداخت و همچنین محتوای تاریخی بکار رفته در آن را راستی‌آزمایی خواهیم کرد. همراه فیگار باشید.
فیلم با تفهیمِ انکاریِ یک مفهومِ عمیق کارِ خود را آغاز می‌کند. خانه به چه معناست؟ منزل؟ جای امن؟ مکان؟ در اصل مسئله هجرت و غربت را با این سوالات در ذهن مخاطب زنده می‌کند. هجرتی که معلول جنگ است.
مخصوصا در این روزها که دیکتاتورِ احمقی به نام پوتین دوباره بر طبل جنگ و آدم‌خواری دمیده و هیچ پیش‌بینی‌ای در مورد انتهای این حماقتش نمی‌توان داشت.
نقد انیمیشن Flee
فهرست مطالبی که در ادامه نوشتار نقد انیمیشن/مستند Flee خواهید خواند به شرح زیر است:
روسیه‌ی فعلی حاصلِ فروپاشیِ شوروی‌ای است که باز هم جنایات جنگی زیادی از آن سر زده بود و در نهایت متلاشی شد و با آمدن پوتین و قدرت گرفتن دوباره روس‌ها دچار وضعِ اکنون شده‌ایم.
در اصل باید به سراغ جمله‌ای کلیشه‌ای رفت:”تاریخ تکرار می‌شود“. اتفاقا در نقد انیمیشین Flee به بخش اندکی از شِکَرهایی که روس‌ها پیشتر خورده‌اند نیز اشاره خواهم کرد.
سبک و فرمِ انیمیشنِ Flee
انیمیشن سنتی (یا انیمیشن کلاسیک، انیمیشن سل، انیمیشن با دست، انیمیشن دو بعدی یا فقط دو بعدی) یک تکنیک انیمیشن است که در آن هر فریم با دست ترسیم می شود. این تکنیک تا زمان ظهور انیمیشن کامپیوتری شکل غالب انیمیشن در سینما بود.
اما در مورد انیمیشین Flee تصمیم گرفته شد تا سبک انیمیشن دوبعدی بیش از حد از مرزهای رئالیسم خارج نشود و یا به سمت کارتون نرود. کارگردان اثر درین مورد می‌گوید: “این فیلم در باره یک شخص واقعی بود و ما یک صدای واقعی را می‌شنیدیم. بنابراین می‌خواستیم آن را معتبر بدانیم. اصالت کلمه کلیدی برای هر کاری بود که ما انجام می‌دادیم.”
نقد انیمیشن Flee
تولید انیمیشن معمولا پس از طرح داستان آغاز می‌شود. سپس منبع شفاهی یا ادبی باید به یک فیلم‌نامه انیمیشن تبدیل شود که از آن استوری‌بورد گرفته شده است.
استوری‌بورد ظاهری تا حدودی شبیه به پَـنل‌های کتاب‌های مصور دارد و یک شات است همراه با تفکیک صحنه، بازیگری و هر حرکت دوربینی که در فیلم وجود خواهد داشت.
تصاویر به تیم انیمیشن اجازه می‌دهد تا جریان طرح و ترکیب تصاویر را برنامه‌ریزی کنند. هنرمندان استوری‌بورد جلسات منظمی با کارگردان خواهند داشت و ممکن است مجبور شوند یک سکانس را بارها قبل از تایید نهایی دوباره ترسیم کنند.
محتوای انیمیشنِ Flee
امین نوابی در مستندی جلوی دوربین می‌نشیند و چشمانش را می‌بندد. پرتره‌ای صمیمی از آسیب‌های ماندگار آوارگی و یکی از انسانی‌ترین فیلم‌های سال. او عمیقا نفس می‌کشد و خاطرات دور شروع به چکیدن می‌کنند که در احساسات و جزئیات دیرینه نقش بسته‌اند.
در فلش‌بک‌ها پسر جوانی را می‌بینیم که در خیابان‌های دهه 1980 کابل می‌رقصد، بی‌خیال است و موسیقی پاپ غربی از هدفون‌های صورتی در گوش‌هایش پخش می‌شود.
بعدا در حیاط خلوت خانه خانوادگی‌اش می‌نشیند و به داستان‌های پدرش گوش می‌دهد. مدتی پس از آن او شوک فرار از افغانستان جنگ‌زده در سال 1989 با مادر و خواهران و برادرانش را به یاد می‌آورد.
او دهه‌ها اضطراب، ترس و درد مدفون خود را نشان می‌دهد زیرا نوابی که اکنون یک دانشگاهی است که با دوست‌پسرش در کپنهاگ زندگی می‌کند، تجربیات خود را به عنوان یک کودک پناهنده افغان برای کارگردان و دوست دیرینه‌اش جوناس پوهر راسموسن بازگو می‌کند.
نقد انیمیشن Flee
همان‌طور که مورد انتظار این‌جانب بود مسئله هم‌جنس‌گرایی یک‌جایی باید وارد فیلم می‌شد. چون اساسا، از هر پنج فیلمی که اخیرا می‌بینم سه‌تای آنها قهرمانِ گِی یا لزبین دارند. پیشتر و در بخشی از نقد فیلم سقوط (آمریکا ؛ ترویج هم‌جنس‌گرایی یا آزادی؟) به تفصیل به این موضوع پرداخته بودم.
راسموسن اولین بار با نوابی در دوران راهنمایی آشنا شد. این فیلم شامل خاطره متحرک خودش است که ابتدا امینِ جوان را می‌بینیم، سپس یک بچه مهاجر آرام در سرزمینی غریب که سخت تلاش می‌کند مورد توجه قرار نگیرد.
حالا پس از دهه‌ها دوستی نزدیک، راسموسن تلاش می‌کند تا داستان زندگی اولیه دوستش را ثبت کند. او در نهایت شاهد حقایق دردناکی است که نوابی در اعماق درون خود از اطرافیانش پنهان نگه داشته است و این فیلم نه تنها گواهی، بلکه کاتالیزوری برای کاتارسیس است. پیشتر و در نقد فیلم ماشین مرا بران به مفهوم کاتارسیس و کارکردش اشاره کرده بودم.
Flee که با تصاویر آرشیوی خبری در هم آمیخته و عمدتا در سکانس‌های انیمیشن رنگی دوبعدی ارائه می‌شود، خاطرات نوابی را در چارچوب درگیری‌های ژئوپلیتیکی که او، خانواده‌اش و هزاران پناهنده دیگر را آواره و مستاصل کرد، به خطر می‌اندازد، روایت می‌کند. Flee اثری است که هم‌ذات‌پنداری زیادی را در مخاطب برمی‌انگیزد و بدرفتاری و بی‌تفاوتی که او توصیف می‌کند به شدت قابل لمس است.
بیشتر بخوانید:
پیشینه تاریخی
جنگ شوروی و افغانستان به ۹ سال (دی ۱۳۵۸ش ـ دی ۱۳۶۷ش) حضور و درگیری نظامیان اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان برای پشتیبانی از دولت کمونیست جمهوری دموکراتیک افغانستان در مقابل نیروهای مجاهدین افغان و داوطلبان خارجی عرب اطلاق می‌شود.
در دی ۱۳۵۸ش (۲۴ دسامبر ۱۹۷۹م) به فرمان لئونید برژنف رهبر شوروی، سپاه چهلم این کشور از طریق مرزهای شمالی وارد افغانستان شد و در دوران میخائیل گورباچف آخرین رهبر این اتحادیه و براساس توافق ژنو (فروردین ۱۳۶۷ش/آوریل ۱۹۸۸م) عقب‌نشینی نیروهای شوروی در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۶۷ (۱۵ می ۱۹۸۸) آغاز و آخرین گروه در ۲۶ بهمن ۱۳۶۷ (۱۵ فوریه ۱۹۸۹) از افغانستان خارج شدند.
نقد انیمیشن Flee
این جنگ بیش از یک میلیون کشته و نزدیک به پنج میلیون مهاجر و آواره بر جای گذاشت. گروه‌های مجاهدین که علیه دولت افغانستان و نیروهای شوروی فعالیت داشتند، مورد پشتیبانی‌های سیاسی و نظامی ایالات متحده آمریکا، اروپای غربی، پاکستان، عربستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران قرار داشتند و در مقابل دولت افغانستان مورد پشتیبانی شوروی و هند قرار گرفته بود.
حمایت دهلی نو از کابل صرفاً سیاسی بود اما روس‌ها از دولت کمونیستی کابل حمایت سیاسی، نظامی و اقتصادی تمام و کمالی به عمل می‌آورند. جنگ افغانستان نقطه عطف مهمی در دوران جنگ سرد محسوب می‌گردد و همچنین سهم بزرگی بر پایان جنگ سرد داشت. به‌واسطه روند طولانی جنگ، جنگ افغانستان به “جنگ ویتنام شوروی” تشبیه شده و از دیگر نام‌های مشهور آن “تله خرس” می‌باشد.
جنگ داخلی افغانستان در سال ۱۳۶۸ با خروج نظامیان شوروی از افغانستان وارد مقطع جدیدی شد که در آن دولت سوسیالیستی افغانستان به ریاست محمد نجیب‌الله به تنهایی با مجاهدین افغان می‌جنگید. این مرحله از جنگ تا سقوط دولت در اردیبهشت ۱۳۷۱ ادامه پیدا کرد. با این حال جنگ داخلی پس از پیروزی مجاهدین خاتمه نیافت و چندی بعد این گروه‌ها وارد جنگ خونینی با یکدیگر شدند تا اینکه طالبان با شکست تمامی آنها دولت جدید را هم سرنگون کرد.
بیشتر بخوانید:
نظر منتقدان
Flee مورد تحسین منتقدان قرار گرفت و کیم لونگینوتو، رئیس هیئت داوران ساندنس آن را “یک کلاسیک قوی” در مراسم جوایز جشنواره نامید. این فیلم بر اساس 169 نظر با میانگین وزنی 8.50/10، در وب‌سایت جمع‌آوری نقد Rotten Tomatoes دارای 98 درصد تأییدیه است.
اجماع منتقدان می‌گوید: “Flee با به تصویر کشیدن تجربه پناهندگی از طریق انیمیشنی زنده، مرزهای فیلم‌سازی مستند را جابجا می‌کند تا خاطرات تکان‌دهنده‌ای از خودیابی را ارائه دهد.”
در متاکریتیک این فیلم امتیاز 91 از 100 را دارد. این نشان دهنده “تحسین جهانی” است. همچنین ششمین فیلم بهترین نقد شده در سال 2021 در وب سایت، و همچنین بهترین فیلم انیمیشن آن سال است.UK Film Review نیز به این فیلم امتیاز 5 ستاره داد.
بی بی سی این فیلم را به عنوان یکی از بیست فیلم برتر سال 2021 قرار داده است. Flee همچنین در نظرسنجی IndieWire از 187 منتقد و روزنامه‌نگار به عنوان هفتمین فیلم برتر سال 2021 رتبه بندی شد.
بیشتر بخوانید:
- بهترین انیمه های درام
- بهترین انیمه های بازی
- بهترین انیمه های شوجو
- بهترین انیمه های Gender Bender
- بهترین انیمه های سایبرپانک
- بهترین انیمه های زامبی و شیطانی
- بهترین انیمه های سینن (Seinen)
- بهترین انیمه های شونن
- بهترین انیمه های مدرسه ای و دبیرستانی
- بهترین انیمه های چینی
- بهترین انیمه های ایسکای
- جذاب ترین شخصیت های انیمه ای
از همراهی شما تا انتهای نوشتار نقد انیمیشن Flee سپاس‌گزار هستیم. حتما ما را با نظرات خود در رابطه با این نوشتار آگاه کنید. شما می‌توانید به عنوان نویسنده مهمان در سایت فیگار عضو شوید و علاوه بر اشتراک نظرات خود در رابطه با مقاله‌ها، نقد‌ها و مطالب خودتان را نیز انتشار دهید. برای مطالعه فراخوان مرتبط با آن بر روی لینک نویسندگی مهمان کلیک نمایید.